West Sichuan en Oost tot Centraal Tibet (China)

De Tibetaanse wijk in Chengdu

Geschreven door Jozef.

Traject: Chengdu, Ya’an, Luding, Xinduqiao, Luhuo, Garze, Derge, Chamdo, Baxoi, Bome, Nyingchi, Lhasa, Tsedang, Gyantse, Shigatse, Shegar, Shigatse, Lhasa, Chengdu

Periode: Van 13/09 tot 10/10/2009

Ik reisde met mijn partner als onmisbare hulp bij het optillen en voortduwen van de rolstoel.

Algemeen

Onze reis was individueel maar volledig georganiseerd.
Het transport naar Chengdu (Sichuan - China) boekten we bij het reisbureau Joker in Mechelen, we reisden met KLM.
Joker  in  Mechelen  levert  gewoonlijk  prima  service en KLM vinden wij één van de betere luchtvaartmaatschappijen op dit ogenblik.
 
Transport
- heen en terug naar de bestemming: vliegtuig kostte € 503 + 246,29 + 10 = € 759,29 p/p
- ter plaatse: het vliegtuig kostte 1.550 RMB(+/- € 155,00) p/p taksen inbegrepen. De wagen kostte 21.600 RMB, chauffeur en verplichte gids kostte 5.100 RMB

Logies
We kozen steeds voor een hotel of guesthouse, ook uit noodzaak door mijn handicap.

Geldzaken
Algemeen is het prijspeil in het land vrij goedkoop. Wagenhuur met chauffeur is wel duur.
China  is  geen  achtergesteld  land  en  alle  moderne snufjes zijn voorhanden, in mindere mate in de plattelands dorpjes.
We betaalden met lokale munt, ter plaatse gewisseld voor € of US$. Dit ging gemakkelijk en vrij gunstig bij wissel.
Koers: 1 € = 9,60 tot 9,80 RMB en 1 US$ = +/- 6,80 RMB
Voor de gemakkelijkheid neem ik in het verslag de wisselkoers 1 € = 10 RMB
Zwart wisselen is niet interessant, want je hebt dan geen bewijs van wisselen om later je resterende RMB terug te kunnen omwisselen in euro.

Infobronnen
We raadpleegden Lonely Planet Tibet 2008, Guide du Routard China 2007 en Footprint Tibet juni 2009
De gedetailleerde plannetjes uit LP volstaan meestal.
Het internet bracht soelaas, we vonden er veel nuttige info.
Nuttige websites: Acces Tibet Tours: www.accestibettour.com , Amdo Tours: www.transtibet.com
CITS: www.tibettravel.org : is uiterst betrouwbaar, maar vrij duur.
Mix Hostel: www.mixhostel.com : is goed en betrouwbaar.
Navo Tours: www.navo-tour.com : is goed, betrouwbaar maar duur.
Sim’s Cozy Travel: www.gogosc.com : is goed en betrouwbaar maar wacht lang om definitief een toer te regelen(tot 14 dagen voor vertrek).
Windhorse Tours: www.windhorsetour.com : is waarschijnlijk goed.
F.I.T.: ttbfitsonam@hotmail.com : is goed en betrouwbaar maar iets duurder.
We  kozen  voor  China Yak  uit Chengdu: www.chinayak.com en hebben verkeerd gegokt, want de  organisatie  werkt  niet  naar  behoren. Een  volgende  keer  zouden we bij Sonam in Lhasa te rade gaan en hoogstwaarschijnlijk met hen in zee gaan.
Veel reisverslagen zijn er niet voorhanden  van  de over land route Chengdu - Lhasa betreft. Bernadette Ackermans (pas terug van Sichuan) heeft haar uiterste best gedaan om ons op de goede weg te helpen.

Inreisvoorwaarden
Paspoort, aan te vragen op de gemeente, en een visum via de Chinese ambassade:
Boulevard du Souverain 400, 1160 Brussel
Openingsuren: Ma. 9 tot 11.30u en 15 tot 17u
Di. - Vr. 9 tot 11.30u
Je  geeft   het  ingevuld  formulier  samen  met  je  paspoort en een pasfoto af  en  een week later mag je het paspoort, met visum erin, komen ophalen en pas dan betaal je € 30. Een ander persoon mag het in jouw plaats doen.

Reisverzekering
Naast  Eurocross  van  het  ziekenfonds hebben we steeds de reisverzekering van VTB.
De reisverzekering van VTB kost € 74,00(€ 92,50 - 20% als lid van Wegwijzer reisinfo)

Veiligheid
China  is  voor  de  westerse toerist een vrij veilig land. In de autonome regio Tibet moet je je soms wel gedeisd houden en zeker tegenover politie of militairen, om niet opgepakt te worden.

Gezondheid
We  zorgen  ervoor  regelmatig  in orde  te  zijn  met  DTP  en  Hepatitis A, zodat  er  ons nog weinig kan overkomen. Regelmatig je handen wassen is een must, want Chinezen zijn niet al te netjes en nemen het begrip hygiëne niet al te nauw en zeker niet op straat. De Tibetanen ogen doorgaans vies en vuil en zij reiken vlug de hand, daardoor is ontsmetten geen overbodige luxe.

Klimaat
Tijdens de reisperiode was het weer vrij  goed  met  menige  zonnige  en enkele dagen bewolkt tot  heel  zwaar  bewolkt  en af  en  toe  lichte  regen. Aan het basiskamp van de Mount Everest scheen de zon, maar het dak van de wereld schuilde achter de wolken.

Taal
Chinees is dé voertaal en in Tibet het Tibetaans, maar vermits wij twee geen van beide spreken of verstaan, trachtten we het te redden met Engels en gebarentaal. De verplichte gids deed meestal dienst als tolk.

Fotografie/Film
Wij namen digitale foto’s en daarnaast filmden we met een aparte camera.

Communicatie
Via telefoon: In  openbare  telefooncellen  valt  de  prijs mee. Ze zijn herkenbaar aan het blauwe uithangbord China Telecom.
Via e-mail: Internet  is  ingeburgerd  in  China  en  Tibet, maar  alles  opvragen  zoals wij hier in België doen, lukt heel moeilijk of zelfs niet. Wij mailden meestal in hotels aan Y 10/u.

Waardering
We  hebben  op  deze  reis  heel  wat bijgeleerd op gebied van de  verschillende  bevolkingsgroepen  en  hun  onderlinge  twistpunten. Tibetanen   en   Chinezen komen niet overeen.

Aandachtspunten
In mijn vrij verslag heb ik voornamelijk aandacht voor reizen met een handicap.

Enkele gegevens over ons:

Somers Jozef (°1941) en  Meesemaecker Marie-Claire (°1950)
Kard. Cardijnstraat 52
2840 Terhagen/Rumst
Telefoon: 03/888.04.56
E-mail: somers.jozef@skynet.be en somersjozef@hotmail.com
Andere reizigers mogen contact opnemen. Als mindervalide en persoon op rust ben ik meestal thuis aan te treffen, maar mijn spraak wordt niet altijd door iedereen voldoende  verstaan. Om geïnteresseerden niet teleur te stellen, is het aangewezen  ons te contacteren na 18u, dan kan Marie-Claire die personen te woord staan. Een andere mogelijkheid is vooraf per mail een datum en uur afspreken.

Inleiding

We  hebben  enerzijds gekozen voor Centraal-Tibet, het meest voor de hand liggende en meest bereisde deel van het land. We bezochten Lhasa en de route richting Kathmandu, met o.a. het basiskamp van de Mount Everest.
Anderzijds kozen we voor een stukje minder gekend Tibet, namelijk Oost-Tibet of de Kham genoemd.
We vertrokken in Chengdu via deels de noordelijke route, die nog behoort tot de provincie Sichuan en de zuidelijke route tot Lhasa, totaal over een afstand van 2.400 km.
De  stenen  huizen  en  gebedsvlaggen  doen  denken  aan  het  zuidelijker gelegen Bhutan, het landschap  op  deze  van  Zwitserland  en de Rocky Mountains. Het is een prachtige route met verschillende  bergpassen  van  meer  dan 5.000 m  en  idyllische  bergmeren. De bevolking is gastvrij en uiterst vriendelijk.

Logies: ligging en toegankelijkheid

De in onderstaande lijst opgenomen gegevens over toegankelijkheid zijn in hoofdzaak bedoeld voor  minder  mobiele  personen en/of rolstoelgebruikers. De overige gegevens zijn even goed bruikbaar  voor  de  modale  reiziger. We proberen altijd te logeren in kleine hotelletjes, maar op de  tocht die we nu ondernamen, was dit niet mogelijk. We lieten dezelfde hotels boeken die VTB  ook  gebruikt  op  de  overland  route  en  het beste voorhanden was soms nog vrij basic. Door mijn handicap moet de kamer en de badkamer aan zekere vereisten voldoen en indien er geen lift is, zo weinig mogelijk treden om bij de kamer te komen. In de meeste gevallen kregen we  een kamer op het gelijkvloers (in China is dit de 1e verdieping). De toiletten in gans China zijn  heel  laag  en  voor het merendeel hadden we beenharde matrassen op de bedden. Ik vermeld  telkens  bij  de hotels hoe ze waren. In  alle hotels hadden we doorlopend koud en warm water. Prijzen van overnachtingen moet ik schuldig blijven, vermits het een totaalpakket was.

          Wenjun Mansion Hotel
          Qintai Road 180, Chengdu, Sichuan province, China
          Tel.: + 86/28-861.387.85          Fax: + 86/28-861.632.224
          Website: www.dreams-travel.com/wenjun/en
          E-mail voor reservatie: dreams-travel-wj2@hotmail.com
                                    Gmail: dreamstravel@gmail.com  
          Tour consulting: Tel.: + 86/28-861.365.28          Fax: + 86/28-861.322.24
          E-mail: dreamswj@dreams-travel.com en dreams-travelwj2@hotmail.com

Het  Wenjun  Mansion Hotel is gelegen ten zuidwesten van het centrum tegenover het Wenhua park  en  de Qingyanggong tempel. De binnenkoer en tevens restaurant kan je op zonder oneffenheden. Voor de receptie zijn een drietal  treden en een te smal steil hellend vlak, dat eerder bedoeld  is voor de bagage. Om bij onze kamer(102) te komen heb je nogmaals twee treden en dan  is het vlak tot de ingangsdeur. We beschikten over een ruime kamer met 3 enkele bedden. De badkamer viel best mee, al was de deuropening maar net breed genoeg voor mijn rolstoel. Ik kon er amper keren met de rolstoel en de beensteunen moesten er telkens af. Hier maakte ik voor  de  eerste  keer op deze reis kennis met een laag toilet zonder wandbeugels en een beenharde  matras. Het  hotel  is  in  ieder  geval  een  aanrader, zelfs voor wie zich in een rolstoel verplaatst. Het  is  wel  aangewezen  er  met  een begeleider te komen, anders zou het moeilijk  lukken vanwege de treden. Op het terras aan de kamer was een tafel en 2 stoelen, waaraan we het ontbijt namen. Het buffetontbijt is er verzorgd.

          Garden Hotel
          Xinduqiao

Van  dit  logies  heb  ik  geen  gegevens kunnen bemachtigen. Het ligt in volle centrum van het stadje, dat  toch  maar  uit  één  straat bestaat. Het is een simpel guesthouse en de kamers zijn klein  maar  netjes. De badkamerdeur is te smal en de meegebrachte plooibare toiletstoel, van Chinese  makelij, kwam  hier  goed  van  pas. In  de badkamer was alles voorhanden, zelfs een Chinees  toilet(geen  zittoilet). Er  worden  geen  maaltijden  geserveerd  en enkel een Chinees ontbijt  met  noedels, dumplings  en  warme melk met rijst. Wij aten er enkele gekookte eieren. Wij  hadden  een kamer op het gelijkvloers en bij de inkomdeur is er maar 1 trapje. De matras was hier even hard.

          Danba Gubao Hotel
          Danba

Meer gegevens van dit logies heb ik niet. Het ligt in het centrum van de stad aan de oever van de rivier. Bij de inkom zijn  twee  en  iets  verder  drie  treden, maar  dan  is het vlak tot bij de lift. In  de  gang  naar de kamer waren ook nog eens eerst twee en vervolgens drie treden. Om bij  de  kamer  te  komen  had ik altijd de hulp nodig van het personeel. We konden beschikken over  een  grote  nette kamer met twee eenpersoonsbedden. De kamer heeft in annex een grote badkamer  met  open  douche  met  losse  sproeier, een  laag zittoilet en onderrijdbare lavabo. Wandbeugels  waren  er onbestaande. Aan  de  badkamer was er een opstapje van een achttal cm. De matrassen waren nog maar eens hard, het went niet vlug, maar dit is typisch Azië. Het avondeten  en het ontbijt hebben we voor de gemakkelijkheid op de kamer genuttigd en beiden waren prima.  

          Luhuo Kasa Hotel**
          Luhuo

Ook  van  dit  logies heb ik geen gegevens, maar het is voldoende gekend, de betere reisagentschappen, zoals VTB, overnachten hier ook. Het  is het beste voorhanden in deze stad. Het ligt  ongeveer  in  het  centrum  van  Luhuo. Bij  de  inkom  zijn 3  treden, er  is  geen  lift, maar we  kregen  een  kamer  op  het  gelijkvloers  toegewezen. De  nette kamer was vrij groot, maar de badkamer  daarentegen, met  alles erop en eraan, was klein. Het lette niet echt, want ik kon er toch  niet  in  omdat  de toegangsdeur te smal was. De plooibare toiletstoel kwam hier voor de tweede  keer  van  pas. Handdoeken zijn er niet voorhanden. De receptie verwittigde ons op te letten  voor  gauwdieven, maar  we  hebben er gelukkig niet mee te maken gehad, ook niet met een  poging  tot. De  matrassen  waren hier ook hard. Het avondmaal in het hotel was goed en niet  duur, Y 50(€ 5) voor ons twee. Mineraal water was er niet te krijgen. Er wordt alleen een Chinees ontbijt gegeven, waardoor wij weer eens op enkele gekookte eieren verder moesten.
          Kangba Binguan Hotel
          Dong Da Street 71, 626700 Garze, Sichuan provincie, China
          Tel./Fax: + 86/836-752.33.66

Dit  logies  ligt  in  de  Chinese  wijk van de stad. Voor zover ik mij nog herinner was er bij de inkom  maar  één  trapje  en  verder  is  het vlak tot bij de lift. Wij konden beschikken over een grote  kamer  en  een vrij gemakkelijke badkamer. De lavabo ligt in een lang blad, waaraan ik mij  kon vasthouden. Er is een afgesloten douchecabine met losse sproeier en een kleine overstap. Het  zittoilet  was  hier  ook redelijk laag en dan wordt rechtstaan voor mij een moeilijke klus. Wandbeugels kennen ze hier nog niet. Het avondmaal in het restaurant van het hotel was goed. Tsewang, onze gids, bestelde samen met ons het diner en het ontbijt. Er wordt gevraagd het ontbijt de avond tevoren te bestellen. Ook hier waren het beenharde matrassen.

          Dege Chola Hotel**
          Derge

Het  hotel  ligt  in  het  volle  centrum  van  Derge, even  achterin zodat het er rustig slapen is. Adres  of  andere  gegevens  heb  ik  er  niet  van. Bij  de  inkom ligt, naast de twee treden, een schuin  vlak, waarlangs je heel gemakkelijk naar binnen kunt met hulp. Onze kamer was op de 1e verdieping  en  er is geen lift, maar het personeel is behulpzaam en vriendelijk en droeg mij in  mijn  rolstoel  naar  boven  en  rolde mij tot in de kamer. We hadden er een grote kamer en een  vrij  gemakkelijke  badkamer, met  een  deur  die  breed genoeg was. Wandbeugels zijn er onbestaande en de matrassen waren nogmaals hard. Het avondmaal in het restaurant van het hotel  was prima, maar Tsewang heeft het samen met ons besteld, want niemand begrijpt zelfs maar  één  woordje Engels. Er wordt alleen een Chinees ontbijt geserveerd en wij vervielen in onze  oude  gewoonte, gekookte eieren als ontbijt. Voor de lever is het misschien minder goed, maar voor de lijn des te beter.

          Chamdo Hotel of Chamdo Fandian**
          West Road 22, Chamdo County, Tibet
          Tel.: + 86/895-482.59.98, 482.31.68

Het  hotel  ligt  in  het  centrum  van de Chinese wijk van Chamdo tegen de Ngom Qu rivier en tegenover het Jampaling klooster. Het is het meest luxueuze hotel in Chamdo met 108 kamers, 6  luxe  suites, 27 deluxe  standaard, 21 standaard  en  24 triplo kamers. Er is een buiten theetuin, een  zwembad  en  een  degelijk  restaurant. Er  is  tevens  een  beauty salon en een grote parking met de mogelijkheid van een vrije carwash service. Het is misschien het beste hotel in Chamdo, maar  het  is  uitgeleefd. Bij de inkom zijn twee treden en dan is het vlak tot de grote lift. De kamer was niet al te groot, maar we hadden een balzaal van een badkamer met ligbad met  losse  sproeier, lavabo  en  zittoilet, maar geen wandbeugels. Warm water is voorhanden van 8 tot 11u en van 20 tot 23u. We hebben een tafeltje en een stoel op de gang gezet om meer ruimte te creëren. De receptie en het personeel in het restaurant was alles behalve vriendelijk en niemand sprak een woord Engels. Er was dan ook geen Engelstalig menu beschikbaar. Het eten, in aparte kamertjes, was goed maar peperduur.
          Baxoi Government Hotel***
          Baxoi

Het ligt ook in het centrum van de stad, die in feite maar 1 hoofdstraat kent. Je zou deze straat de  Chinese wijk kunnen noemen, want de weinige Tibetanen die er nog resten, wonen achterin. Meer  gegevens  heb  ik van dit logies niet kunnen bemachtigen. Het is een koel staatshotel en  aan  de  balie  was  men niet echt vriendelijk. Onze kamer was op de 1e verdieping en er is  geen  lift. De  kamer  was  niet  te  groot  en vrij smal. De badkamer daarentegen was redelijk  gemakkelijk  en  met  zittoilet, eigen  boiler  en  glazen  om  de  tanden  te  poetsen, maar geen  toiletpapier. Voor  het  avondmaal  ben ik niet in de kamer geweest, dat zou teveel rompslomp teweeggebracht  hebben  voor  de  personen  die  mij  op  en  af  moeten  dragen. Nadien heeft Tsewang, de  chauffeur  en  een  derde persoon mij tot boven gedragen. Het is er rustig slapen tot 7.15u, tijd  voor  het appel in de naburige kazerne. Er worden in dit logies geen maaltijden geserveerd, zelfs  geen  ontbijt. Er  is een goed restaurant op loopafstand van het hotel. Het is het beste in het stadje. Ook hier harde matrassen.

          Bome Zizuan Bome Hotel**
          Bome

Het  hotel  ligt  in  het  nieuwe centrum van Bome, tussen de ingeweken Chinezen. Het ligt aan het  begin  van  de  hoofdstraat in een zijstraat  Meer gegevens heb ik er niet van. Het is zeker een  rustig  hotel, maar  vrij  tochtig want alle deuren stonden op mekaar open. Het personeel liep  rond  in  dikke  vesten. De  kamers  zijn  allen  op  de 1e verdieping  en er is geen lift. Het restaurant  is op het gelijkvloers, maar er wordt ’s morgens alleen Chinees ontbijt geserveerd en  voor  diegenen die er geen graten in zien, is dit prima. Wij hielden het nogmaals bij enkele gekookte  eieren. De heel ruime kamer, met twee enkele bedden, had eindelijk eens een zachte matras, wat  een  zaligheid. De  badkamer  was  niet  al  te  groot, maar  vrij  gemakkelijk. De lavabo  stond  goed geplaatst, er was een douchecabine met losse sproeier en het zittoilet was hoger dan de doorsnee Chinese versie. Wij vonden het er prima.

         Shang Bala Hotel***
         Qizheng Road, BaYi Town, 860000 Nyingchi, LinZhi, Tibet
         Tel.: + 86/894-583.59.99          Fax: + 86/891-894-583.55.55

Het  hotel  ligt  in  het  nieuwe en Chinese gedeelte van de stad. Het hotel oogt luxueus. Je kan erin  zonder  oneffenheden  en  de  aanwezige  lift  is  meer  dan  groot genoeg. Er was maar 1  groot  probleem, ik  kon  met de rolstoel niet in de badkamer. De manager werd erbij gehaald  en  zij stelde voor een rolstoel van het hotel te gebruiken. Het werd uitgetest en lukte evenmin. Het  scheelde  maar enkele cm. De  enige oplossing hiervoor was, de badkamerdeur uitnemen  en  de  hoepels van de wielen verwijderen en dan lukte het nipt. Eind goed, al goed. De kamer  was  groot  genoeg  en  ik kon nu in de kleine badkamer. Wanneer ik er met de rolstoel binnen was, kon  Marie-Claire er niet in, maar voor de rest was alles OK. Hier waren het weer harde  matrassen. Het  restaurant  levert  prima  werk, maar  niemand  verstaat  een  woord   Engels. Tsewang  werd  weer  onze  toeverlaat, anders  konden  we met een lege maag in bed. Voor de rest is dit een heel goede locatie.
          Tibet Gorkha Hotel***
          Raysal South, Linkor Road 45, Jiangsulu, Lhasa Old Town, Tibet
          Tel.: + 86/891-627.22.22          Fax: + 86/891-627.19.93
          Tel. receptie: + 86/891-6271991/2
          E-mail: tibetgorkha7@hotmail.com en tibetgorkhahotel2009@hotmail.com

Het  hotel ligt net binnen de oude Tibetaanse wijk van Lhasa en op 5 minuten loopafstand van het  Barkhorplein  en  de  Jokhang  Tempel. Op  deze locatie was ooit het consulaat van Nepal gevestigd. De  kamers  liggen  rond  een  binnentuintje  en  die  op  de  verdiepingen zijn beter uitgerust  dan degene op de begane grond, maar er is geen lift. Je kan het hotel binnen zonder oneffenheden, maar  aan de receptie is 1 trapje(25cm) en om bij de kamers op het gelijkvloers te  komen  zijn  er 2  kleine  treden, die  door  de begeleider van de rolstoel in één keer kunnen genomen  worden. De  kamer met 2 enkele bedden(harde matras) was ruim en de badkamer te doen. Aan de deur hiervan is een klein opstapje(5cm), de lavabo is onderrijdbaar, het zittoilet staat er juist naast en de open douche met losse sproeier heeft een klein overstapje(10cm). De doorgang  tussen  lavabo en toilet  is nogal smal. Er is een aparte boiler voor warm water. Er is  een  elektrisch  vuurtje  beschikbaar  voor  de  koudere  dagen. In  het businesscenter staan 8 PC’s op je te wachten, daar  is  een trap van +/- 25cm + een kleine overstap van de sluiting van  de  schuifdeur. Prijs  per  uur internet is Y 10(€ 1). Het restaurant voor ontbijt en andere maaltijden  bevindt  zich  op  de  2e  verdieping, maar  het  personeel brengt het graag naar de kamer. Elk  personeelslid  is  even  vriendelijk  en  wanneer  we terug in Lhasa zouden komen, gaan we er zeker terug. Het is een echte aanrader in Lhasa.

          Tsedang Hotel****
           Naidong Road 21, Tsedang, Tibet
           Tel.: + 86/893-782.55.55          Fax: + 86/893-782.18.55
           Website: www.tsedanghotel.com
           E-mail: zdfd@126.com

Het  hotel  ligt  in het hartje van de Chinese wijk. Je kan erin zonder oneffenheden en er is een lift. Wij  betrokken  een  kamer  op het gelijkvloers, maar om er te komen moesten we een steil hellend  vlak  omhoog. De  kamer  was  ruim  en  de  badkamerdeur net breed genoeg voor de rolstoel. Ze  was  vrij  ruim  en  bevatte  naast  een  ligbad, een douchecabine met hoge instap (30cm) en  beiden  met  vaste  sproeier. Het  laag  zittoilet  stond   naast   de   lavabotafel. Het personeel  is  vriendelijk  en  behulpzaam  waar  nodig. Internet is mogelijk, maar het lukt niet altijd  om  verbinding  te  krijgen. We  zijn tenslotte in China en de overheid durft wel eens het net  blokkeren. Het  restaurant  mag  er  best  zijn, maar  je  zit  in aparte plaatsjes. Het is een aanrader, maar  zulke  luxe  zoals  hier  hoeft  voor  ons  niet  altijd. De  matrassen waren iets zachter dan gewoonlijk.

          Gyantse Hotel***
          Shanghai Donglu 2, 857400 Gyantse County, Shigatse prefecture, Tibet
          Tel.: + 86/892-817.22.22          Fax: + 86/892-884.66.66

Het  hotel  ligt  in  de  Chinese  wijk  in  hartje Gyantse. Het is een duur maar uitgeleefd hotel, maar  het  beste  voorhanden  in  de  stad en het wordt door veel touroperators genomen voor hun  groepen. De  kamer  konden  we  bereiken  zonder  oneffenheden. We  hadden  een ruime kamer  met  twee bedden. De badkamer was niet zo gemakkelijk met een laag ligbad met losse sproeier, een  degelijke  onderrijdbare lavabo en een laag zittoilet, dat in de weg stond om bij de  lavabo  te  komen. De  plooibare  toiletstoel  kwam  er  nogmaals  van  pas.  De matrassen waren nog maar eens naar de harde kant. Wanneer er groepen logeren, worden het ontbijt en avondmaal  in  buffetvorm gegeven. ’s Avonds kan je ook à la carte eten. Het ontbijtbuffet was er  verrukkelijk, er is keuze te over van brood, gebak, confituur en eieren naar wens gebakken of gekookt. Het personeel is er vriendelijk en tracht je te helpen, maar ze verstaan geen woord Engels.

          Zang Long Hotel****
          Tibet Shigatse a city Everest 1th, 857000 Shigatse, Tibet
          Tel.: + 86/892-889.96.66          Fax: + 86/892-884.66.66
          Website: www.rkzzlhotel.com

Dit  logies  ligt  in  het  Chinees  gedeelte  van  de  stad  en  op een kwartier wandelen van het Tashilunpo  klooster, in  de  onmiddellijke  buurt  van  het Shanghai Plaza, China Post, China Customs, een  grote  supermarkt, het  grote  stadsbussenstation en de People’s Bank of China. Het  hotel  heeft  118  verschillende  types  van  luxueuze  kamers en 8 luxueuze suites in Tibetaanse  stijl. Je  kan  het hotel in zonder oneffenheden, want bij de ingang is een breed hellend vlak  aangelegd  ten  behoeve  van  de  auto’s. Er  is  een  grote  lift  die je op de verdiepingen brengt. De  kamers  zijn  vrij  ruim, maar  hebben een piepkleine badkamer met douchecabine met  losse  sproeier  en  met  een  overstap  van +/- 50cm. Met de rolstoel kon ik amper bij het toilet, maar de onderrijdbare lavabotafel is goed van hoogte. De badkamerdeur was net breed genoeg en er is geen opstapje. De matrassen zijn er vrij zacht.

          Qomolangma Hotel
          East Road 1, 858200 Qomolangma Dingri, Tibet
          Tel.: + 86/892-826.27.75       Fax: + 86/892-826.28.18       GSM: + 86/139.089.112.75

Dit  hotel  ligt  net  buiten  het  dorp Shegar in het midden van niets. Het is een basic en ietwat uitgeleefd  hotel, waar  tot  hiertoe  bijna iedere touroperator met zijn mensen zijn intrek nam. Bij  de  inkom zijn een drietal treden en een kleine overstap van de schuifdeur. De kamers zijn allen  op  het  gelijkvloers  gesitueerd, zijn  lang  en  vrij smal. Met mijn rolstoel kon ik er niet omkeren, ik  moest  achteruit  de kamer uit. We hadden een kamer met drie lage bedden met te zachte  matrassen  en  dat is ook weer niet ideaal. De piepkleine badkamer was ook niet alles. Ik  kon  er amper in en om mij te kunnen wassen aan de lavabo, moest ik op het gesloten toilet zitten. Verder  was  er  een  laag  ligbad  met vaste sproeier. Er is de ganse dag koud en warm water. Je  kan  het  avondeten  in  buffetvorm  of  à  la  carte gebruiken. In buffetvorm kost het Y 45 p/p(€ 4,50) en daarvoor krijg je een zestal schotels van Tibetaanse gerechten.  
Een beter alternatief is het splinternieuwe
          Tingri Bebar Hotel
          858200 Bebar Tingri, Tibet
          Tel.: + 86/892-892.66.55       Fax: + 86/892-883.32.63       GSM: + 86/139.089.218.95
          E-mail: xzdrbbjd@163.com

Dit  splinternieuwe  hotel  ligt in Shegar zelf en is volledig toegankelijk zonder noemenswaardige  obstakels. Slechts 1 enkel  trapje  scheidt  je  van  de  ingang tot de kamers, die vrij ruim zijn. De  badkamer  is  beter  ingedeeld  dan bij het Qomolangma Hotel. Er worden ook maaltijden geserveerd. Hoe die zijn, weten we natuurlijk niet, maar volgens de foto’s die we er van konden  zien, ziet  het  er  niet  slecht  uit. Dit  etablissement  is  een  goed alternatief voor een volgende keer of voor reizigers die na ons in Shegar willen slapen.

Transport

Internationale vluchten

13/09 Brussel - Amsterdam 13.25u - 14.25u, vluchttijd 1.00u
          Vlucht uitgevoerd met Cityhopper(Fokker 50) van KLM, vluchtnummer KL 1726
13/09 Amsterdam - Chengdu 18.05u - 10.05u(14/09), vluchttijd 10.00u
         Vlucht uitgevoerd met Airbus Industrie A330-200 van KLM, vluchtnummer KL 891
10/10 Chengdu - Amsterdam 11.35u - 16.35, vluchttijd 11.00u
          Vlucht uitgevoerd met Airbus Industrie A330-200 van KLM, vluchtnummer KL892
10/10 Amsterdam - Brussel 17.30u - 18.20u, vluchttijd 0.50u
         Vlucht uitgevoerd met Cityhopper(Fokker 50) van KLM, vluchtnummer KL 1731

Binnenlandse vluchten

09/10 Lhasa - Chengdu 10.45u - 12.30u, vluchttijd 1.45u
          Vlucht uitgevoerd met van Sichuan Airways, vluchtnummer 3U 8902

Kosten van het vervoer ter plaatse

Taxi van Terhagen naar de luchthaven in Brussel                                      € 45,00
Taxi van de luchthaven in Brussel naar Terhagen                                      € 30,00

Transport gedurende 24 dagen naar en in Tibet                                        Y 21.600(€ 2.160,00)             
Vervoer in het Panda Research Center                                                      Y        20(€ 2)
Taxi van Norbulingka in Lhasa naar het Gorkha Hotel                             Y       10(€ 1)
Taxi van Potala naar het Gorkha Hotel                                                     Y       10(€ 1)
Taxi van Wenshun Mansion Hotel in Chengdu naar de Wenshu Tempel  Y       12(€ 1,20)
Taxi van de Wenshu Tempel naar Jinli Street                                            Y       16(€ 1,60)
Taxi van Jinli Street naar het Wenshun Mansion Hotel                             Y       10(€ 1)

Praktische informatie

Elektriciteit
In  alle  hotels zijn er stopcontacten voor stekkers met twee platte pinnen, maar je kan er even goed  de  gewone  stekkers in gebruiken. Het  is wel handig een verloopstekker mee te nemen voor het geval het toch eens niet zou lukken.

Handbagage
De  regels  voor  handbagage  zijn  nog  niet  versoepeld. Vloeistoffen, gels, zalfjes en scherpe voorwerpen zoals nagelknippers, knipmessen en schroevendraaiers zijn nog steeds taboe in de  handbagage. Zulke  zaken  horen  in  de  bagage  die je incheckt. Op sommige luchthavens wordt je van boven tot onder gecontroleerd.

Prentbriefkaarten en postzegels
Prentbriefkaarten vindt je bij de voornaamste bezienswaardigheden en postzegels koop je best in een postkantoor. De verplichte gids weet er wel raad mee.

Veiligheid
Voor  de  westerse  toerist  is de overland route van Chengdu naar Lhasa en verder in Tibet is veilig. Het  enige  waar  je  moet  op  letten, dat  je  nergens  gaat of staat dat niet op je permit vermeld  staat, want  dat  is  problemen  zoeken. Je  moet  je ervan vergewissen of je alleen op stap  mag  op  een  bepaalde  plek  of met een gids, zeker  in  Tibet. Buiten  de  lijnen  lopen, is vragen  om opgepakt te worden en zo breng je de gids in de problemen. Wij hebben nooit enig gevoel van onveiligheid gevoeld, zelfs niet in een zwaar belegerde stad als Lhasa.   

Vaccinaties
Voor deze streken zijn de volgende vaccinaties niet alleen aanbevolen, maar zelfs een must: DTP en Hepatitis A.

Wetenswaardigheden
- Wanneer iemand in Tibet zijn tong naar u uitsteekt, is dat een vorm van erkentelijkheid.
- Tracht  voor  een  reis  naar  Tibet  de Chinese feestdagen te vermijden, de kans is dan groot op sluiting van bezienswaardigheden.
- Neem, indien mogelijk, een badge met je foto en enkele lukrake gegevens mee op je reis naar China. De  Chinezen verstaan geen jota van wat er op de badge staat, maar daardoor kan je wel genieten van verminderingen bij bezienswaardigheden
- In  het  lamaïsme  zijn er 4 strekkingen, waarvan de Gelug de voornaamste is. Verder zijn er Nyingma, Sakya en Kagyu.
- De  Gelug  orde  werd  de  belangrijkste  school  op  het  einde  van  de  17e  eeuw   door   de benoeming  van  de Dalai Lama als geestelijk en politiek leider van Tibet. Het bleef zo tot  de  dispora  van  1959. De  stichter  is  Tsongkhapa. Gelug betekent deugdzaam, dat verwijst   naar  de  strenge  regels  voor monniken en nonnen. De Dalai Lama en de panchen lama zijn zijn de bekendste lama’s binnen de orde. Het zijn de geelmutsen.
- De  Nyingma, dat  oude vertalingen betekent, orde werd gesticht in de 8e eeuw door Trisong Detsen Padmasambhava en Shantarakshita, de abt van de Nalanda universiteit. De Nyingma orde zijn de roodmutsen.
- De  geestelijke  leider van de Sakya orde is de sakya trizin en is sinds 1945 Ngawang Kunga Tegchen Palbar Samphel Wanggi Gyalpo. De  naam  sakya(letterlijk “bleke aarde”) is afgeleid van het grijzige landschap van de Ponporiheuvels in de buurt van Shigatse.
- De  Kagyu  orde  gaat  terug   op   Marpa(1012-1097), ook  wel “de  vertaler” genoemd. De belangrijkste  leerling  van  Marpa  was Milarepa. De belangrijkste leerlingen van Milarepa waren Rechung Dorje Dragpa(Rechungpa) en de monnik Gampopa uit Dakpo.

Als rolstoelgebruiker
Om  aan  onverwachte  kleine problemen aan de rolstoel te kunnen verhelpen, is het aangewezen  enkele  sleutels en een schroevendraaier(klein model) met hulpstukken en eventueel plakgerief  en  een fietspomp mee te nemen in de grote bagage. Zulke zaken mag je niet in je handbagage  stoppen, want  bij de security wordt het er toch maar uitgenomen, verbeurd verklaard en  bij de scherpe voorwerpen gedeponeerd worden. Reeds enkele jaren liggen op mijn wielen krypton  banden(zonder lucht) en dan valt het probleem van platrijden toch al weg. In de mate van  het  mogelijke  en  van  de  plaats  in  de  bagage  neem  ik  een  reserve  wieltje mee voor vooraan. Zij zijn toch zo broos en breken vlug middendoor.

Reisroute

13/09 Brussel - Chengdu via Amsterdam

14/09 Aankomst in Chengdu en overnachting in Wenshun Mansion Hotel

15/09 Chengdu - Xinduqiao

16/09 Xinduqiao - Danba

17/09 Danba - Luhuo

18/09 Luhuo - Garze

19/09 Garze - Dege

20/09 Dege - Chamdo

21/09 Chamdo siteseeing

22/09 Chamdo - Baxoi

23/09 Baxoi - Bome

24/09 Bome - Nyingchi

25/09 Nyingchi en omgeving

26/09 Nyingchi - Lhasa

27/09 Lhasa siteseeing

28/09 Lhasa en omgeving

29/09 Lhasa en omgeving

30/09 Lhasa - Tsedang

01/10 Tsedang en omgeving

02/10 Tsedang - Gyantse

03/10 Gyantse - Shigatse

04/10 Shigatse siteseeing

05/10 Shigatse - Shegar

06/10 Shegar - Base Camp Mount Everest - Shegar

07/10 Shegar - Shigatse

08/10 Shigatse - Lhasa

09/10 Lhasa - Chengdu, middagvlucht

10/10 Chengdu - Brussel via Amsterdam

Bezienswaardigheden: toegankelijkheid en inkomprijs

Een badge met foto en lukrake gegevens over jezelf meenemen en tonen, kan  je ettelijke Yuans  besparen aan inkomgelden bij bezienswaardigheden. De Chinezen snappen geen jota van wat erop staat.
Gemakkelijkheidshalve neem ik een wisselkoers van Y 10 = € 1, terwijl het maar 9,69 was.

Qing Yang Gong: Enkele treden bij ingang, voor de rest vlak, op de verschillende tempels na,
Tempel                  waar je een drietal treden en een hoge overstap hebt. Toegang Y 10 p/p.                                 
Panda Research: Grotendeels  goed  bereikbaar, terrein golvend en zonder begeleider niet of
Center Ya’an       moeilijk haalbaar. Toegang Y 80(€ 8), senioren en mindervaliden halve prijs. Vanaf                             
                             de ingang ga je met shuttlebus naar midden van het domein, dit transport is in de
                             prijs van het ticket begrepen.
Tagong klooster: Zo goed als vlak, overstappen bij de kapellen. Toegang Y 10 p/p (€ 1).
Yinlu Hai meer: Het meer is vanaf de weg te zien, je kunt er naartoe over een smalle zandweg.
                            Toegang Y 20(€ 2).
Llegu gletsjer: Niet haalbaar met rolstoel. Toegang Y 50 p/p(€ 5).
Lamaling klooster: Er zijn een 20-tal treden bij ingang, dan vlak tot bij het hoofdgebouw.       
                                Toegang Y 15 p/p(€ 1,50), senioren en mindervaliden gratis.
Ancient Cypress Forest: Niet haalbaar met een rolstoel, veel treden. Toegang Y 15 p/p.
Basum Tso meer: Het meer kan je zien, het klooster op het eiland kan je met een rolstoel niet
                              bezoeken wegens trappen en een vlottende weg op het meer.
                              Toegang tot het domein Y 100 p/p(€ 10), senioren halve prijs.
Jokhang Tempel: In het complex zijn menige trappen, maar de bezoekers helpen je graag hogerop.
                              Toegang Y 85 p/p€ 8,50), senioren en mindervaliden gratis.
Potala paleis: Met een rolstoel is dit complex niet haalbaar door de vele treden buiten en in het paleis.
                        Toegang Y 100 p/p(€ 10).
Platform voor foto’s Potala: Hier kan je niet komen wegens een hoge trap. Toegang Y 2 p/p.
Norbulingka: Is haalbaar met begeleider. Enkele treden en overstappen aan de paviljoenen.                        
                        Toegang Y 60 p/p(€ 6).
Ramoche klooster: Dit complex is zo goed als vlak, op enkele overstappen na. Toegang Y 20 p/p(€ 2).                                       
Drepung klooster: Niet haalbaar met een rolstoel, trappen en klimmen. Toegang Y 50 p/p(€ 5).
Nechung klooster: Enkele treden, maar de monniken helpen graag. Toegang Y 10 p/p(€ 1).
Ganden klooster: Niet haalbaar met een rolstoel, een massa trappen. Toegang Y 50 p/p(€ 5).
Sera klooster: Te doen met begeleider. Toegang Y 50 p/p(€ 5).
Mindroling klooster: De inkom is vlak en tot op de binnenkoer lukt het, maar de kapellen hebben
                                    steile smalle trappen en dat gaat niet. Toegang Y 25 p/p(€ 2,50), senioren en
                                    mindervaliden gratis, maar je moet het uitdrukkelijk vragen.
Tandruk klooster: Deels te doen, maar niet de verdieping. Nu  wordt geen toegang gevraagd wegens
                               restauratiewerken, normaal Y 70 p/p(€ 7).
Pelkor Chöde klooster: Complex is vlak maar niet het klooster en de Kumbum. De toegang bedraagt
 met Kumbum:               Y 40 p/p(€ 4), senioren en mindervaliden gratis na aanvraag.
Tashilunpo klooster: Heel moeilijk met een rolstoel wegens slecht pad en vele treden.
                                   Toegang Y 55 p/p(€ 5,50). Wij mochten gratis binnen.
Sakya klooster: Is zo goed als vlak. Bij de tempels enkele treden en overstappen. Toegang Y 45 p/p,  
                           senioren en mindervaliden gratis inkom. Foto’s Y 25(€ 2,50).
Base Camp Mnt. Everest: Je komt met een minibus van de parking tot bij het basiskamp. De beklimming van het heuveltje lukt niet. Toegang tot het N.P. is Y 180 p/p(€ 18)+ Y 400(€ 40) voor de wagen.

Touroperatoren
Acces Tibet Tours, Tibet Travel Expert: Tel.: + 86/28-861.836.38(4 lijnen)     Fax: + 86/28-875.624.24
Is waarschijnlijk goed.                              Website: www.accestibettour.com
                                                                   E-mail: service@accestibetmail.com en sales@accestibetmail.com
                                                                   
Amdo Tours:                                            Tel.: + 86/971-713.00.53
Is waarschijnlijk goed.                             Website www.transtibet.com
                                                                  E-mail: amdotours@163.com en pingpai@hotmail.com

China Yak:                                               Tel.: + 86/28-666.151.41     Fax: + 86/28-666.151.44
                                                                  GSM: + 86/135.512.643.72
                                                                  Website: www.chinayak.com
                                                                  E-mail: chinayak123@hotmail.com
Is  niet  betrouwbaar  en  niet  goed, zij  gebruiken  het  logo van de CITS en daardoor leek het ons betrouwbaar.
Wij  ondernamen  met dit  reisbureau  uit  Chengdu  de  ganse  rondrit  van  Chengdu tot Lhasa en verder tot het Basiskamp  van  de  Mount Everest. We hadden met hen veel problemen en we willen langs deze weg iedereen waarschuwen om zeker bij hen geen reis te boeken.

CITS:                                                        Chengdu Head Office, Sales Department, CITS Sichuan
Is uiterst betrouwbaar maar vrij duur.     Lingsan Business Building, Room 506, 3rd Segment Renmin Nanlu
                                                                  Chengdu, China
                                                                  Tel.: + 86/28-855.521.38     Fax: + 86/28-855.445.88
                                                                  Website: www.tibettravel.org

Mix Hostel:                                              Tel.: + 86/28-832.222.71
Is goed en betrouwbaar.                          Website: www.mixhostel.com
                                                                 E-mail: mixhostel@hotmail.com  

Navo Tours:                                            Tel.: + 86/28-861.177.22     Fax: + 86/28.861.199.77
Is goed, betrouwbaar en vrij duur.          Website: www.navo-tour.com
                                                                 E-mail: en@navo-tour.com

Sim’s Cozy Travel:                                  Tel.: + 86/28-819.793.37     Fax: + 86/28-833.553.22
                                                                 Website: www.gogosc.com
                                                                 E-mail: simscozygh@yahoo.co.jp
Is goed en betrouwbaar, maar ze wachten te lang om definitief een route vast te leggen en prijzen door te geven, zelfs tot vier weken voor vertrek.

F.I.T. onder leiding van Mrs. Sonam:     E-mail: ttbfitsonam@hotmail.com
Is uiterst betrouwbaar en iets minder goedkoop. Kan een wagen met Tibetaanse chauffeur en gids naar Chengdu laten komen om je op te pikken. Zij zijn te vinden schuin tegenover het Snowland Hotel/Restaurant in Lhasa.

Tsewang:                                                 GSM: + 86/1588.9001.005
                                                                 E-mail: tsewanginlhasa@yahoo.com
Hij was onze gids op de overland route.  We waren uiterst tevreden over zijn diensten. Hij kan eveneens zorgen voor de nodige permits, een wagen met chauffeur en een verplichte gids en eventueel logies vastleggen.

Windhorse Tours:                                  Tel.: + 86/28-862.547.01     Fax: + 86/28-862.547.10
Is goed en betrouwbaar maar duurder. Website: www.windhorsetour.com
                                                                E-mail: windhorsetour@hotmail.com en sales@windhorsetour.com  

Verslag

   Van Chengdu overland naar Lhasa 13/9 tot 10/10/2009

   T A S H I D E L E K

Zondag 13/09 Brussel - Amsterdam - Chengdu

          Om 11u  stopte  de  chauffeur  van  het taxibedrijf Meerhof van Willebroek voor de deur om  ons naar de luchthaven van Brussel Nationaal te voeren. Vermits het zondagmorgen was, zat  het  verkeer  niet  in  een  knoop  en  in  minder dan een half uur waren we ter plaatse. We haastten  ons  naar  de incheckbalie, maar vernamen er dat hun systeem volledig plat lag. Om 11.45u  konden  de  activiteiten  eindelijk  starten. De  kleine vlucht naar Amsterdam was snel OK, maar  om  een  goede  plaats  te  bemachtigen  op  de  grote  vlucht, was  een  ander paar mouwen. De  heer  achter  de  balie  zag  het niet echt zitten en stuurde ons door naar de balie van  KLM. De  bediende  achter  dit loket wist er ook geen raad mee en zond ons terug met de smoes, de  baliebediende  moet  het  maar  oplossen. We  hebben  alles  maar  op  zijn  beloop gelaten en we zouden wel zien wat het werd bij het aan boord gaan in Amsterdam.

          Stipt op tijd(13.25u) hebben we Brussel verlaten en om 14.10u landden we op Schiphol. Met  een  assistent  trokken  we naar de transferdesk om te trachten de toegewezen plaatsen te wisselen. Het  werd  voorlopig  een  maat voor niets. Na enkele tijd kregen we te horen dat we op  rij  10 twee  plaatsen  konden bezetten. Bij de pre-boarding merkte Marie-Claire dat rij 10 niet  ideaal  was. Het  waren  zitjes  gewoon  tussen  de  andere rijen en ver van het toilet. Het boordpersoneel  heeft  er  vlug  een  oplossing  voor gevonden en zo werd ik met een smal rolstoeltje  naar  het  zitje  30 E gebracht en dat is vlak bij de toiletten en achter een tussenwand. Op  die  plaatsen  kan  ik  mijn  benen  meer  strekken  en kan ik mij rechttrekken aan de wand voor mij. Zulke goede regelingen aan boord gebeuren bij weinig luchtvaartmaatschappijen en KLM verdient er een grote pluim voor, dit is nog eens service naar de klant toe. In Amsterdam werd  ook  weer  stipt vertrokken. Aan boord van de Airbus kon, in het gehandicaptentoilet, de tussenwand verwijderd worden en waren extra wandbeugels bevestigd.

Maandag 14/09 Aankomst in Chengdu

          Na een voortreffelijke vlucht landden we in Chengdu om 10.10u zoals was voorzien. Na het  ophalen  van  de  bagage, kon  werk  gemaakt  worden  van  de  formaliteiten. We werden grondig  bestudeerd van kop tot teen en onze paspoorten werden meermaals bekeken. Al bij al liep  het  vrij  vlot  en  rond  10.45u  verlieten  wij  reeds de aankomsthal, waar we opgewacht werden  door  een  chauffeur  van China Yak, het reisbureau waar we de toer geboekt hadden. De  man  hield  een  bordje  met  onze  namen  strak voor zich uit. Hij vergezelde ons naar het voertuig en bracht ons naar het bureel van China Yak in Chengdu. We werden hartelijk verwelkomd door Melissa, die ons dossier op de voet gevolgd had. Zij blijkt de verantwoordelijke te  zijn  in  Chengdu  en  ook de enige persoon die voortreffelijk Engels spreekt en schrijft. We moesten via het bureel gaan, omdat we de aanbetaling voor onze trip nog moesten vereffenen. Als  onthaal  werd  ons  een beker warm water voorgeschoteld, een gebruik dat blijkbaar normaal  is  in  deze  streken. Voor  we  de rekening konden voldoen, moest Marie-Claire met een bediende  van  het  reisbureau naar de Bank of China om US$ te ruilen voor Yuan en intussen ook de nodige euro’s te  wisselen voor onderweg op de over land route.

          Na  betaling  van  het  resterende bedrag voor de trip, maakten we kennis met de chauffeur voor de eerste twaalf dagen. Het zag er een vriendelijk en gedienstig heerschap uit, maar hij  sprak  en  verstond  geen  woord Engels. De gids was er nog niet, die bleek nog onderweg met  de  trein  vanuit  Lhasa. Melissa, de  verantwoordelijke  voor Chengdu en voor onze trip, had  ons  nog  op  het  hart  gedrukt, “als  er  problemen  zijn onderweg, moet je maar contact opnemen  met mij, ik regel het dan wel”. We hoopten dat er geen problemen zouden opduiken, maar  je  weet  maar  nooit. We  konden  haar ten allen tijde bereiken op haar GSM. Wanneer alles  definitief(?????) geregeld  was, namen  we afscheid van Melissa en bracht de chauffeur ons naar  het Wenjun Mansion Hotel. Dit logies hadden wij door China Yak laten reserveren voor  één  nacht. Als  we goed en wel geïnstalleerd waren op de kamer, trokken we op verkenning in de buurt van het hotel. Schuin tegenover het hotel is een ingang van het Wenhua Park of  Wenhua Gong Yuan. In  het  park  kom  je  hier en daar theehuisjes tegen, waar de lokale bevolking, jong  en  oud maar meer oud dan jong, bijeen komt om Mahjong en met de kaarten te  spelen. De thermossen met thee ontbreken er niet. Wanneer je door het park gaat, de juiste weg  is moeilijk te vinden, kom je bij de Qing Yang Gong Tempel, de Taoïstische Tempel van de Groene Geiten uit  de  Tang dynastie. Het  is de oudste en grootste Taoïstische tempel van  Chengdu. Het is een langgerekt tempelcomplex met achteraan een min of meer verwaarloosde  tuin. Deze  boeddhistische  tempel  is  een bezoek meer dan waard. Het is een kleurrijker complex  dan  eender  welke  boeddhistische  tempel. De monniken in de tempels slaan op de gong wanneer  een  gelovige  offers  brengt. In grote en mooi uitgewerkte stenen bakken gevuld met zand  wordt  massaal  wierook  en  rode  kaarsen  gebrand. Na  een uitgebreid bezoek aan het complex werd het stilaan tijd  om  terug  te keren naar het hotel, want het liep reeds tegen 18u en het werd iets frisser. We  bestelden  in het hotel ons avondmaal, verorberden het en kropen tussen de lakens, want morgen begon voor ons de lange tocht over land naar Lhasa.  

In  Chengdu  was  het gans de dag overtrokken en mistig met veel smog, maar zoiets is in deze stad heel gewoon. De zon kregen we er niet te zien, maar het was er niet koud.

Dinsdag 15/09 Chengdu - Ya’an - Luding - Kangding - Xinduqiao

          Met  het reisbureau en de chauffeur was afgesproken om te vertrekken rond 7.30u, want we  hadden  een  lange  rit  voor  de  boeg. Ontbijten  moesten  we  niet in het hotel, de gids en chauffeur  zouden  er  wel  voor  zorgen  onderweg. Het  werd  7.45u  en  er  was  niemand  te bespeuren. Marie-Claire  heeft  het  agentschap  gebeld  en  daar  werd  ons  bevestigd, dat de heren  onderweg  waren. Iets  voor  8u  was  het  zover. Het  inladen ging vrij stroef, omdat de chauffeur  de  truc  nog  niet  kende  om  de bagage en de rolstoel netjes te laden. Tegen 8.10u konden  we eindelijk instappen en wegwezen uit de chaotische stad Chengdu. Toen we de gids vroegen  waar we ons ontbijt konden nemen en haalde hij een plastiek zakje boven met drankblikjes  met  melk, fruitsap  en  enkele  zoete  ontbijtkoeken. We  moesten  die al rijdende in de wagen verorberen. Het was in ieder geval geen al te beste start.

          De  eerste stop was in Ya’an bij het Ya’an Giant Panda Conservation Centre of Ya’an Panda Breeding Centre. De  chauffeur  parkeerde  de wagen en wij moesten dan maar te voet verder, dachten wij. Ver moesten we echter niet gaan, want een honderdtal meter verder sloot een  slagboom  de  weg  naar het natuurpark af. Hier moesten we wachten op een minibus, die ons  tot  bij de eigenlijke inkom zou brengen. Bij de ingang hadden we de keuze, met een open busje  of  te  voet  tot  bij  de  panda’s. Wij  verkozen  het  laatste, maar  we  hadden  ons  licht misrekend  qua  afstand  en  tijd. Het  park  is  immens  groot  en  de weg is glooiend tot bij de verschillende  gebouwen en dat wisten we niet. We genoten van de mooie natuur en konden de geur  van  frisse  lucht  opsnuiven. Aan  de  terminus  van  de  minibusjes  heb je verschillende gebouwen  waarin  panda’s  zijn  ondergebracht  en  in  een  ervan  staan  couveuses om baby panda’s  warm  te  houden  en  te  voeden  onder  controle. Er  lopen  natuurlijk panda’s in de natuur, maar  achter  een  omheining. Of  ze  echt gevaarlijk zijn, weet ik niet, maar als je hun klauwen  ziet, zijn  het  toch  geen  doetjes. De  volwassen  exemplaren  zijn  meer  dan   groot genoeg. Wanneer  we  op  de prachtige dieren uitgekeken waren, zochten we de uitgang op en trachtten  een minibus te bemachtigen. Blijkbaar was er net  een vertrokken en op een volgend wachten   zou  iets  te  lang  duren. Een  heer  die  er, toevallig of niet, met een klein minibusje geparkeerd  stond, wou  ons  tot  op  de  parking  voeren  voor  de prijs van Y 20(€ 2). We zijn aan  het  bezoek  gestart  om 10.15u  en het was ten einde om 12.30u. De inkomprijs bedraagt Y 80(€ 8), ouderen  en  mindervaliden  betalen  halve prijs. Grote delen van het  park  zijn gemakkelijk te bezoeken met een rolstoel met begeleider, vermits het  parcours niet altijd vlak is.

          We  vervolgden  onze weg en genoten onderweg in een plaatselijk restaurantje van onze Chinese  lunch(Y 15(€ 1,5) voor  ons  twee). Bij  het binnenrijden van Luding plofte een lange ijzeren  pin  in  de rechter voorband. De chauffeur trachtte nog verder te rijden, maar het stuk metaal  sloeg  bij  iedere omwenteling van het wiel tegen de carrosserie en dat was niet houdbaar. De  herstelplaatsen  voor autobanden lagen hier niet dik bezaaid, maar na enkele minuten  kon hij er toch een op de kop tikken. De band plakken lukte er niet, maar een reserve wiel steken  kon wel. Door dit voorval zagen wij het bezoek aan de oude ijzeren voetgangers hangbrug  over  de  Dadu-rivier  in het water vallen door gebrek aan tijd. Op deze brug werd door het  4e regiment  van  het  Chinese Arbeiders en Boerenleger de Kuomintang verslagen tijdens de  zogenaamde “Lange Mars” in 1935. De  brug  werd  gebouwd tijdens de Qing dynastie in 1705. De  brug  bestaat  uit 13 zware  ijzeren  kettingen  waarover  planken  zijn  gelegd, ze is ongeveer 104 m  lang  en 2,80 m  breed. Na  een 60-tal  km  bereikten  we Kangding, waar de lekke  band  hersteld  werd. Kangding is de hoofdstad van de “Garze Tibetan Ethnic Autonomous Prefecture”. De  stad  is  gebouwd  in  een nauwe kloof aan beide zijden van de Zheduo rivier, omgeven  door  hoge  bergen  met  besneeuwde  bergtoppen. Na  de reparatie en omdat het  toch  reeds  vrij  laat  was, namen  we  hier ons avondmaal en vertrokken in Kangding om 19.30u  naar  Xinduqiao. Normaal  was  de  overnachting  in  Kangding  voorzien, maar door wegwerkzaamheden, die nog enkele jaren kunnen aanslepen, waren wij genoodzaakt verder te rijden. De  weg  tussen Kangding en Xinduqiao is enkel open tussen 18u en 6u. Indien we toch in  Kangding gebleven waren, dan zaten we er vast tot de volgende avond en dat wilden we nu ook weer niet. In Kangding hebben we door dit voorval dan ook niets kunnen bezoeken.

          We  vertrokken  in  Kangding  om 19.30u  en zaten bijna onmiddellijk in het drukke verkeer  vast. De  reden hiervoor was niet het te drukke verkeer, maar de barslechte staat  van de  weg en daardoor moest de chauffeur zich in het stikdonker een weg banen. Er leek geen einde aan  te  komen. Nu  en  dan  konden  we  enkele  meters rijden, om dan weer enkele minuten te moeten  wachten  om  verder  te  kunnen. Uiteindelijk  zijn we in Xinduqiao om 23.30u aangekomen. Het  logies, het  Garden  Hotel, dat  we voor deze nacht zouden krijgen, was helemaal niet  voorzien  in  het  programma, maar  op  dit tijdstip was de lust weg om te morren dat het logement  niet  naar  onze  zin  was. Het  is  een  vrij basic guesthouse. Onze kamer was netjes maar niet al te groot. De plooibare toiletstoel, die we in Chengdu meekregen, bewees hier zijn dienst, want  de  deur  van  de badkamer was veel te smal voor de rolstoel en er was enkel een Chinees  hurktoilet. Na  het inchecken doken we vlug onder de lakens, want we waren gewoon bekaf van de lange en vermoeiende rit.

Eens buiten Chengdu kregen we mooi weer met veel zon en het bleef zo tot ’s avonds. Onderweg van Kangding naar Xinduqiao was het pikdonker maar droog.
          
Woensdag 16/09 Xinduqiao - Bamei - Danba

          Van  ontbijt  moesten  we  niet  veel verwachten, want er werd enkel een Chinees ontbijt geserveerd  en  dat  is  niet  onmiddellijk  onze  dada. Door  toedoen  van onze gids, Tsewang, kregen  we  toch  elk twee gekookte eieren en daar moesten we het maar mee doen. Aan drank geraakten we helemaal niet. Gelukkig lag er in de wagen voldoende water om ons vochtpeil in stand  te houden. Om 8.30u konden wij in Xinduqiao vertrekken en na ongeveer 1 uur gereden te  hebben, stonden  we  stil  bij  een  brug. De  weg  was afgesloten tot 11u. Wanneer we toch verder  mochten, was  het  met  mondjesmaat over een lange smalle brug. Op deze brug mocht maar  één  voertuig  tegelijkertijd  over  en tegen een slakkengangetje van 10 km/u. Vrachtwagens  moeten  via  een  andere weg, want ze mogen de brug niet over. Over de brug belandden we  op  een stuk weg in aanleg. We sukkelden van de ene put naar de andere en als er een toevallige  tegenligger  opdook, moesten  we  in  konvooi  achteruit. Het was één modderpoel. Na een 10-tal km en een goed half uur later kwamen we in Tagong aan.

          Tagong(Lhagang) betekent “favoriete  plek van de Bodhisattva’s in Tibet”. Het stadje ligt  op 113 km van Kangding en op 3.700 m hoogte. Het gebied rond het stadje is een enorme steppe  omgeven  door  besneeuwde bergen en bezaaid met tenten van nomaden. De glooiende heuvels  rond  Tagong  hebben op hun top gebedsvlaggen en chörtens en geven een uitzicht op de 5.820m  hoge  piramidale  piek  van  de  Zhare  Latse. Het Tagong klooster werd gebouwd tijdens  de  Qing  dynastie(1641-1911) als  herdenkingsmonument   voor   de   Han-prinsessen Wencheng  en  Phagspa. Het Grote Staatscollege van het Tibetaanse Boeddhisme huisvest het Boeddhistisch  Instituut, wat ook wel het”kleine Jokhang klooster” genoemd wordt. Het is één van  de 108 tempels, die onder de regeringsperiode van Songtse Gampo gebouwd zijn. Hier is het  gedenkteken  van  de 12 jarige  Sakyamuni(Boeddha), dat  door  prinses  Wencheng  daar gebracht  werd, toen  ze  op  weg  was  naar  Lhasa. Het  is een kopie van de Jowo Sakyamuni Boeddha van Lhasa. Het bevat gedenktekens, witte torens, andere culturele voorwerpen en de Boeddhistische  Heilige  Schrift van de Sakya orde. Deze tempel is speciaal omwille van zijn 4 torens, die  elk in een andere kleur zijn geschilderd in groen, rood, geel en wit. In een gebouw aan  de  linkerkant  staat  het  beeld  van  een 1.000-armige  Chenresig(Avalokiteshvara). Een groot Boeddhafestival van 3 dagen gaat er door op 30 juni van de Tibetaanse kalender.

          Het  klooster  is  vlak  op enkele overstappen na. De centrale gebedshal heeft een 10-tal treden en een hoge overstap. De kora rond het complex moet je zeker doen. Je wordt dan door de plaatselijke bevolking met bewondering gadegeslagen en je wordt heel vriendelijk begroet. Je voelt de dankbaarheid van de Tibetanen, omdat je meeleeft met hun geloofsovertuiging. Op het  traject  van  de kora staan menige grote gebedsmolens, die regelmatig rondgedraaid worden  door  biddende  gelovigen. Het pad is vrij vlak en deels te doen met een rolstoel. De meer dan 100  witte  chörtens  zijn  prachtig  maar  niet  bereikbaar, je kan ze enkel vanaf de straat bewonderen. Ze zitten ingesloten achter een muur en een ijzeren hek verspert de doorgang tot de chörtens. Het is een prachtig complex en de toegang bedraagt Y 10 p/p(€ 1).

          Na  het  bezoek  namen  we onze lunch in het restaurant op de hoek van het tempelplein. Het  wordt  gerund  door  Nederlanders, maar  die  waren  niet  aanwezig. In  dit restaurantje serveert  men  naast  Tibetaanse, ook  Chinese  en Westerse gerechten en je kan er basic overnachten. De  bevolking  van  Tagong bestaat voornamelijk uit Khampa Tibetanen, herkenbaar aan hun cowboyhoeden en stoere laarzen. Op hun motor of te paard rijden ze door de weinige straten van Tagong.

          We  hebben onze hongerige buikjes gespijzigd en konden nu de verdere tocht aanvatten, met  een  volgende  stop  in Danba. Tussen Tagong en Danba bleef de slechte weg voortduren en  je  zou  kunnen  denken, dat wordt je gewoon. Maar niets is minder waar. We maakten een korte  stop in Bamei om de reeks mooie chörtens rond het kloostertje ten zuiden van de stad te bewonderen  en te fotograferen. Ze zijn echt mooi, zeker van op een afstand. In Danba aangekomen  zetten we de rit nog 7km verder tot in Jiaju, een prachtig bergdorp waarvan de huizen versierd  zijn  met  kleurrijk  houtwerk. De  naam “Jiaju” betekent  in het Tibetaans “honderd families”. Het dorp is gelegen op de hellingen van de heilige berg Yaxiao en er leven Jiarong en  Qiang. De  streek  is  blijkbaar heel vruchtbaar, want de appelaars en perelaars bezweken haast  onder de massa vruchten. De vriendelijke bevolking deelde hun oogst gul met ons en de appelen en peren smaakten naar nog. Van Jiaju moesten we terug over Danba om Suopo, een ander  bergdorp, te bereiken, waar de bezienswaardigheid de enorme “watchttowers” zijn. In een ver verleden bouwden ze tot 60 m hoge uitkijk- en verdedigingstorens. Ze werden gebruikt om  landbouwproducten  en  kostbare  bezittingen in op te bergen, maar ze hebben momenteel geen  enkele  functie  meer. De  torens zijn nu louter een toeristische attractie. Onze chauffeur en  gids  zeiden,  dat  we de torens enkel van over de rivier konden bewonderen, maar er moet  een weg naar het dorp zijn. Dit hebben we nadien vernomen van andere toeristen, maar onze  twee  heren  maakten  er  zich  gemakkelijk van  af. Tegenover het dorp maar aan de overzijde  van  de rivier is een kleine parking en uitzichtpunt aangelegd en vanaf dit punt hebben wij het  dorp  aanschouwd. Het  geplande  bezoek  aan  Suopo  was  dan  ook  vlug afgehandeld. In de nabije toekomst is een nieuwe brugverbinding gepland en wordt het dorp beter bereikbaar.

          Tegen 18.15u  arriveerden we definitief in Danba en konden we inchecken in het Danba Hotel. Het  kwam  er  nu  op  aan  een  goede  en  gemakkelijke  kamer op de kop te tikken. De verdiepingen  speelden weinig rol, want er was een lift. Op die manier was de kamerkeuze vrij vlug gemaakt. Bij de deuropening van de badkamer was een opstapje van +/- 8cm, maar voor de  rest  was  de  kamer  picobello. We  besloten  om  ons  avondeten en ontbijt op de kamer te nuttigen, want  het restaurant is op de hoogste verdieping en de lift reikt niet tot daar. Het viel allemaal best mee.

De ganse dag was zonovergoten en we genoten er met volle teugen van.     
                            
Donderdag 17/09 Danba -  Dawu - Luhuo(232 km - 5/6u)

          We namen het ontbijt op de kamer zoals gevraagd en daarna konden we vertrekken. Om 8u  werd  het  startschot  gegeven een eerste stop werd gehouden aan de Guyuan Gompa. Het klooster  is  meer  dan  de  moeite  om het te bezoeken. Het is zo goed als vlak met aan de verschillende  kapellen  de  onontbeerlijke  overstappen, maar het is helemaal niet toeristisch. Er wordt  zelfs  geen  inkom  gevraagd. We  kregen er een goede uitleg door een monnik over het klooster. Er  leven  momenteel 270 monniken. Ze  waren  erg  behulpzaam bij de menige overstappen. We  hebben  enkele  foto’s  kunnen nemen in het klooster met medeweten van de aanwezige  geestelijken. Bij  het  beëindigen  van  het  bezoek was één van de monniken zo fier als een  pauw, omdat  hij  de  rolstoel  mocht  voortduwen. Dit  voorval  werd  vereeuwigd  op  de gevoelige  plaat  en  de  gekiekte  geestelijken  vonden  het  nog  prettig  ook. Na  dit   klooster bereikten  wij  Dawu, waar  de  Nyatso  Gompa  op  het programma stond. Bij het zien van de lange klim, hebben we besloten om er niet aan te beginnen. Misschien kan je met de wagen tot boven  rijden, maar  die moeite deed onze chauffeur niet. Omdat het lunchtijd was, stapten we een klein noedel restaurant binnen en in geen tijd stond een dampende kom noedels voor onze neus en het smaakte.

          We  zetten  onze  weg  verder  om in Luhuo  de Dronga Gompa te bezoeken. Het gigantische  klooster  ligt  tegen  de flank van een heuvel in het noorden van de stad. Je kunt met de wagen  tot  bij  het  klooster  komen. Met  de  hulp van enkele monniken ben ik in een kapel en in  de  grote  bidruimte  van  de  monniken  kunnen komen. Er zijn meerdere treden om erin te komen, maar  dat  waren  we  ondertussen  gewoon  geraakt. Het is de enige plek waar we een foto van de Dalai Lama zagen staan. Waarschijnlijk houden de monniken zich hier gedeisd en wordt het daarom door de Chinese overheid gedoogd. Het interieur van het klooster is prachtig  en  zeker  een bezoek waard. Van het klooster zijn we naar het hotel gebracht en na intrek in  de  kamer, zijn we op stap gegaan in het stadje. We hadden enorm veel bekijks vooral door de rolstoel. Het is de enige plek waar men ons meermaals aansprak, in het Chinees natuurlijk, of we  transport  zochten  naar Garze. Sommigen trachtten zelfs enkele woordjes in het Engels uit te brengen. In Luhuo hangen veel stoere Khampa’s rond en die geven het stadje een beetje een  Far West gevoel met hun hoge laarzen en cowboyhoeden. Tegen 19.30u zochten wij terug  het  hotel  op  voor  het avondeten, maar er was niemand  die een woord Engels verstond. Ten einde  raad  hebben  we  er  Tsewang gaan bijhalen en die kon voor ons bestellen wat we wilden. De maaltijd was goed, maar liet heel lang op zich wachten.  

We konden weer de ganse dag genieten van een stralende zon.

Vrijdag 18/09 Luhuo - Garze(100 km - 2u)

          Om 8u was de wagen geladen en vertrokken we uit Luhuo richting Garze. Bij het Kasuo meer, een  klein  maar  mooi idyllisch blauw bergmeer, werd halt gehouden. Je kan er wandelingen  maken  rond  het  meer, maar  vermits zoiets voor ons moeilijk of niet kan, bleef het bij genieten  van  de  prachtige  natuur  en een fotostop. We hadden vandaag maar een heel korte afstand  af  te  leggen  en  de  natuur  was  wel  mooi maar niet spectaculair. De wegen bleven daarentegen  de  ganse  tijd  rotslecht. De  chauffeur had het moeilijk om de vele putten in het wegdek  zoveel  mogelijk  te mijden. Arbeiders zijn constant bezig met het vullen van de putten met  zand, maar  zulks  is  dweilen  met  de kraan open. De wegen worden voornamelijk kapot gereden  door de zware trucks. Iets voor de middag waren we reeds in Garze. Bij aankomst in Garze  zei  de  chauffeur, ik  breng  jullie  naar  het  hotel  en  daarna  jullie  zijn  vrij. Met die uitspraak  waren  wij  helemaal  niet  gediend. We  waren  niet naar Tibet gekomen om op een hotelkamer  te  zitten  niksen. We  zijn  na  een  zoveelste  woordenwisseling  tot  een  akkoord gekomen. Hij zou ons naar het klooster brengen.

          Het klooster van Garze was ooit het grootste Gelugpa klooster in de Kham regio. Het is één van de 13 kloosters, die gebouwd werden door de volgelingen van de 5e Dalai Lama. Omwille  van  het  feit  dat  de heuvel, waarop het klooster werd gebouwd, uit witte steen bestond, werd  het klooster “zuiver wit en mooi” genoemd. Deze naam werd later aan de stad gegeven, die  zich  er rond vormde en nog later zelfs aan de prefectuur. De gebouwen zijn recent gerestaureerd  en  heel  mooi. De  voornaamste  bezienswaardigheid  is  de  Hoofdhal, bedekt   met  gouden  muurschilderingen en   gebedsvlaggen. In   de  muren  zijn  honderden  kleine gouden Sakyamuni  beeldjes  ingewerkt  en  er  staat een enorm beeld van de Maitreya, of toekomstige Boeddha, gekleed in een zijden gewaad. De Verzamelhal heeft 72 pilaren van steen en hout en een gouden dak.

          Het  grote probleem hier was, dat het klooster tegen de flank van een heuvel geplakt ligt en hoe moesten wij het aan boord leggen om bij de ingang te geraken. De chauffeur deed toch eens  de  moeite om aan omwonenden te vragen hoe hij boven bij de ingang kon komen. Het is hem  uiteindelijk  gelukt  tot  bij  de  inkompoort  te rijden. Nu was het een kwestie om door de poort  te  gaan  en  zo  kom  je  op het voorplein voor de Hoofdhal. Van op dit plein heb je een prachtig  zicht  op  het  stadje  en  de Trolaberg. Terwijl Marie-Claire met Tsewang de andere delen  van  het  klooster  bezocht, hield  ik  mij  op het plein bezig met alles tot in de puntjes te bekijken. Ik   kreeg  al  vlug  het  gezelschap van een monnik, maar tot een echt gesprek kwam het  niet, hij verstond geen Engels en ik geen Chinees of Tibetaans. Ik kon in de overige kapellen in het klooster niet komen door de vele treden.

          Wanneer  het  bezoek hier ten einde was, lieten we ons in het centrum bij een plaatselijk restaurant  neerploffen voor de lunch. Samen met Tsewang stelden we een kleine menu samen en  we  aten  er voor enkele Yuan. De resterende tijd van de dag spendeerden we in het stadje, de  chauffeur  en  Tsewang hadden we voor de rest van de dag vrijaf gegeven. We startten met een  bezoek  aan  de  Den Gompa. Dit  klooster is kleiner dan het Garze klooster, maar ademt meer  sfeer  uit. Er  staan 2 gompa’s naast mekaar, oud en nieuw. De oude gompa leek ons de beste  qua  sfeer. Er  straalt veel minder sfeer uit het nieuw gebouwd klooster. Pelgrims lopen constant  de  kora  rond  het  kleine klooster en wij hebben hun voorbeeld gevolgd en het werd door  de  pelgrims  in  dank  aanvaard. Beide kloosters of tempels zijn vrij gemakkelijk bereikbaar, je  hebt  enkel  een  kleine  klim  naar het complex, maar ter plaatse is het vlak en er zijn zelfs  geen  overstappen. Van dit gebedsoord wandelden we terug het stadje in, tenminste voor zover  dit  kon. Vermits  Garze  in  een  bergstreek  ligt, is het doodnormaal dat de straten niet altijd  vlak  liggen  en  voor  een  serieuze klim bedankt Marie-Claire graag en ik wil haar dat ook  niet  aan  doen. We  zaten  hier  tenslotte  toch op 3.400m en dan trap je vlug op je adem. Garze  is  een  bruisende  marktstad  en  ligt  in  een  brede  vallei. De  lage houten huizen zijn omringd  door de toppen van de Chola berg en van de Kawalung keten. Het heeft een speciale sfeer en men kan er mooie wandelingen maken.

          Tegen  zonsondergang  trokken  we  ons  terug  in  het hotel en lieten Tsewang ons nogmaals  bijstaan om een deftige maaltijd op ons bord te krijgen. Wanneer je een groot deel van de  dag  in  de open lucht gelopen hebt, kan een warme maaltijd smaken en het was lekker. Na  het  verorberen hiervan  trokken we ons terug op de kamer en kropen tussen de lakens en voor de  zoveelste  dag  op  rij op een beenharde matras. In Garze was het Golden Yak Hotel in het  programma  voorzien, maar  Bernadette Ackermans, ook  lid  van Wegwijzer en Chinakenner, die  hier  voor  ons  voorbij kwam, wist te zeggen dat het Kangba Hotel nieuwer en beter was. We  konden  beschikken  over een vrij ruime kamer en een redelijk gemakkelijke badkamer. Ik kon erin met de rolstoel. De onderrijdbare lavabo ligt in een lang blad, de douchecabine heeft een kleine overstap en een losse sproeier. Het toilet was weer eens heel laag.
 
Bij  het vertrek in Luhuo hadden we lichte regen, maar vanaf 9u brak de zon door het wolkendek en dit voor de rest van de dag.

Zaterdag 19/09 Garze - Dege(220 km - 5/6u)

           Na  een  deugddoend  ontbijt  konden  we  om 8.15u  vertrekken  voor de volgende trip. Onderweg  merkten  we  voor  het  eerst  koeiendrek  in  de vorm van pannenkoeken, die tegen de  muren  van  de huizen geplakt hingen om te drogen. In de koeiendrek staan nog de vingers van  de  vrouwen  die  ze  gevormd  hebben, net zoals je het in India ziet. Wanneer de pannenkoeken  voldoende  droog  zijn, worden  ze netjes opgestapeld op de rand van het dak. Ze worden  gebruikt  om  het  huis  te  verwarmen  en  ook  om te koken. Volgens Tsewang, onze gids, geven  die  gedroogde  uitwerpselen  geen geur af. Plots werden we een halt toegeroepen voor  een  zoveelste  politiecontrole en zoals altijd bij zulke controles werden alle permits, paspoorten  en  de  boorddocumenten  van de wagen grondig nagekeken. Het viel ons op dat de chauffeur  heel vriendelijk en hoffelijk was tegen de politiemensen. Het was er hem om te doen geen  bekeuringen of  boetes op te lopen en smeergeld zou niets helpen. Alles bleek in orde, want we  konden  doorrijden. Een gewilde stop kwam er in Manigango bij het klooster. Marie-Claire is er alleen met de gids binnen geweest. Het was voor mij niet haalbaar door de vele treden.

          De  route  die we volgden was gewoon prachtig met mooie vergezichten op besneeuwde bergpieken  van  meer dan  6.000 m, met als hoogtepunt de Trola pas met zijn 5.050 m. Op de  top  van  de  pas  wapperen  duizenden gebedsvlaggen in de wind en krijg je spectaculaire uitzichten  op  de  omliggende bergreuzen. Bij de top van de pas beginnen de Tibetanen te zingen  en  gooien  gebedsbriefjes  door  het  raam  van  de  wagen.  Bij  aankomst  in Dege, Derge of Dergé checkten  we eerst in het Dege Chola Hotel in. Derge ligt op 3.300 m en telt +/- 58.000 inwoners. Het  is  het  culturele  hart  van de regio Kham, dat op dit ogenblik is opgenomen in Sichuan. Het  oude  stadsgedeelte  en de dorpen er rond zijn erg Tibetaans gebleven. Derge is nu  een  verzameling  betonnen  gebouwen, samengeperst  in een smalle kloof. Het was ooit de machtigste  staat  van  de  regio Kham, dat valt onder de provincie Sichuan. Zij zijn de enigen die niet overwonnen werden door de Mongolen in de 17e eeuw.

          Het  Scripture Printing House of Parkhang  was  gepland  om te bezoeken en moest nu aan  de  beurt  komen. De  xylograaf  collectie  in  dit  klooster  wordt beschouwd als de meest eclectische  in  de  wereld. Het  gebouw telt vier verdiepingen met meer dan 30 kamers. Op de eerste  verdieping  vindt  je  verschillende  soetra-zalen, waar  Boeddha en de voorouders van Derge  worden aanbeden. De tweede en derde verdieping hebben kamers voor proeflezen, het  graveren  van  de  blokken, het  drukken  en  binden en de administratieve kantoren. De vierde verdieping  dient  om  de  afgedrukte pagina’s te verluchten. Het Scripture Printing House telt 217.000  gegraveerde blokken in haar archieven, inclusief klassiekers uit verschillende sekten van  het  Tibetaans  Boeddhisme. Het  bezit 100.000 blokken  voor  boeken over de Tibetaanse cultuur, wetenschap  en  technologie, geschiedenis, biografieën,  geneeskunde, wiskunde, taal en diverse andere werken. Vanwege zijn rol in het behoud van de Tibetaanse cultuur, is Derge samen  met het Sakya klooster en het Potala paleis in Lhasa van historische en culturele betekenis. We hadden er brute pech, want het was het ganse weekend gesloten wegens een festival waaraan  de  monniken  hun  medewerking  verleenden. Na  enkele  kiekjes van de buitengevel vroegen  we  aan  Tsewang  om  het  graf van Tangtong Gyelpo en Tanggyel Lhakhang op te zoeken. Beide  mannen  kenden  het  geen van beiden en vroegen aan de weinige mensen in de straat  waar  we naartoe moesten. Tenslotte moesten we voorbij de Parkhang om na een korte klim  over  een verharde weg bij een bouwwerf aan te komen. Dit moest het beoogde doel zijn. Marie-Claire is met Tsewang een vluchtig kijkje gaan nemen en zei me, dat je er halsbrekende toeren  moest  uithalen  om iets van het complex te kunnen zien. Van een mooi panorama over de stad was er geen sprake.

          Er  zat  nu niets anders op dan de festivalweide aan de oever van de rivier op te zoeken. De chauffeur voerde ons zonder morren en Tsewang vergezelde ons tot bij de ingang, waarna we  er  alleen  op  uit  trokken. We konden onderweg rekenen op enorme belangstelling van de voorbijgangers  en  op  de  festivalweide  was  het  niet anders. De aanwezigen vergaten soms zelfs  naar  het  spektakel te kijken, zo gingen ze op in het staren naar die vreemde langneus in een rolstoel. Het kwam er  feitelijk op aan, wie kijkt naar wie. Wij zelf kwamen ogen tekort om de  fraai  uitgedoste  bevolking  te  bekijken  en  zij  van  hun kant vergaapten zich aan ons, bij  sommigen  viel letterlijk de  mond  open van verbazing. Wij waren voor hen in ieder geval een extra  attractie  boven op het festival. Er werden maskerdansen uitgevoerd door de monniken, onder  de monotone muziek van verschillende instrumenten, bespeeld door een stel onvriendelijke  monniken. Wanneer  we  het spektakel vervelend begonnen te vinden, het is steeds zowat hetzelfde, zochten  we  de uitgang en Tsewang op. Na wat geharrewar tussen de mensenmassa merkten  we  onze  begeleider en konden we het feestgewoel vaarwel zeggen. Rond 17u waren we  terug in het hotel om even de batterijen op te laden, letterlijk en figuurlijk. In de lobby van het  hotel  keken  wij  het  programma  voor  morgen even in, ondertussen genoten wij van een lekkere  banaan. Een  dame  kwam  op  ons  af  en  vroeg, waar  hebben   jullie   die   bananen gevonden? Zo  bracht  het  ene  woord  het  andere mee en toen vernamen we dat zij Zwitserse was en met haar man  en  nog  een  ander koppel ook een trip naar en in Tibet deden met twee terreinwagens, uiteraard  met  twee  chauffeurs  maar  met 1 gids. We  spraken af om voor het avondeten  samen  te  komen  in  het  restaurant van het hotel. Bijgestaan door Tsewang, onze bereidwillige  gids, bestelden  wij  onze maaltijd, want de twee koppels lieten op zich wachten. Ze  zijn  na  enige  tijd  verschenen  en  het  werd  een  gezellig  samenzijn. Het avondeten was uitstekend en niet te duur.

We  vertrokken  onder  een  zwaar  bewolkte  hemel  en  hadden  geen  zicht op de omliggende besneeuwde  bergpieken. Vanaf  Manigango  werd  het  weer  beter  en kregen we zicht op een blauwe  hemel  met  witte wolken en volop zon. Op de festivalweide in Derge was het zelfs vrij warm.           

Zondag 20/09 Dege - Chamdo(340 km - 8u)

          In  dit  logies hoorden ze het donderen in Keulen, wanneer wij toast en gebakken eieren vroegen als ontbijt. We moesten het weer maar eens stellen met enkele gekookte eieren en een kop thee. Nadat we dit sobere ontbijt verorberd hadden, konden we inladen en wegwezen voor een  rit  door  het  hooggebergte. Om  stipt 8u  startte  de  chauffeur  zijn wagen en een eerste, maar  gedwongen  stop  kwam  er  na een half uur rijden bij een checkpoint van de politie. We naderden  de Autonome Regio Tibet en van daar deze extra controle. Alle documenten werden weer grondig nagekeken en na een kwartier konden we eindelijk onze weg verder zetten. Even buiten  Derge werd de weg erbarmelijk slecht(er is een nieuwe in aanleg, maar dit is een werk van  jaren). Op  een  bepaald ogenblik stopt het verkeer voor een vrachtwagen met een gebroken  vooras. Regelmatig  werd  het  verkeer  opgehouden  door  trucks  of  auto’s die zich vast gereden  hadden  in  de dikke laag modder. Het zijn soms groeven van 50cm diep, veroorzaakt door  het  zware  vrachtvervoer. Na  enige  tijd  bereikten  we  de  Dege-la  pas(4.245 m)   met sneeuw  op de top. Boven op de pas wapperen honderden gebedsvlaggen in de wind. Wanneer de  afdaling  ten  einde  was, zagen we het grote complex van het Wara klooster liggen. Het is een mooi klooster, tenminste van buitenaf gezien, want alle deuren waren hermetisch gesloten voor het publiek.

          Vermits  het  Wara  klooster  in  een  kom ligt tussen verschillende bergen, vatten wij de klim naar de volgende pas onmiddellijk aan. Na enkele kilometers zagen we de gebedsvlaggen wapperen  op  de Lashi-la pas(4.352 m). De overgang naar de Jape-la pas(4.481 m) verloopt zonder  dat  je  een  echte afdaling hebt moeten doen. Hetzelfde scenario speelde zich hier ook af. Omstreeks 14.40u  belandden  we  in  Jungda, waar  we  op  een  zoveelste controle van de permits  en de paspoorten en visum stuitten. Vanaf dit plaatsje ben je op Tibetaanse bodem en van  daar  de  controle  van alles en nog wat. Alles bleek nogmaals OK en we konden beschikken. We maakten van de gelegenheid gebruik om onze lunch te nemen. Ditmaal was de locatie minder  netjes, maar  het  was  te  doen. Het  grote voordeel in die landen is, dat elke maaltijd vers  wordt klaargemaakt en geroerbakken wordt in een gloeiend hete wok. Van zulke voeding kan  je moeilijk ziek worden. Om 15.30u konden we aan de voortzetting van de rit beginnen en  vanaf  hier was de weg geasfalteerd en degelijk onderhouden, oef eindelijk gedaan met hotsen  en  botsen  in  de  vele  putten en bulten die we de voorbije dagen moesten trotseren. Vanwege  de  slechte staat van de weg met modder en de daardoor vast gereden trucks en andere auto’s verloren  we  vandaag  minstens  twee  uur. We  kwamen nu pas in Chamdo aan om 19.15u na een  rit  van +/- 11 uur. We  hebben  vlug  ingecheckt en ons daarna zo spoedig mogelijk naar  het  restaurant  begeven. We  werden  door  het  personeel  naar  een apart kamertje geleid, in  China  is dit de gewoonste zaak van de wereld, en er werd ons een menu in het Chinees overhandigd. Er  zat  weer  niets  anders  op  dan  onze  gids  er bij te halen en die bracht soelaas. Hetgeen  we voorgeschoteld kregen was lekker maar peperduur. Na de maaltijd werd het bedtijd.

Het  weer  viel tegen, want we moesten het stellen met een overtrokken lucht. Om 14.30u werd het  iets beter en werd het zwaar bewolkt en de zon liet zich even zien. In de late namiddag, op de  Jape-la pas  kregen  we lichte sneeuw te verwerken, die later overging in regen. Qua weer was het een dag om vlug te vergeten.

Maandag 21/09 Bezoek Chamdo

          Chamdo  of Camdo ligt in het oosten van de Tibetaanse Autonome Regio en centraal in   
de  cultuurhistorische provincie Kham. De stad ligt op een heuvel bij de samenvloeiing van de rivieren  Ngon-chu  en  Dza-chu. In  Chamdo  wonen  ongeveer 80.000 inwoners, waarvan  de meesten  etnische  Tibetanen   zijn. Een  grote  minderheid  vormen de Han Chinezen. De twee bevolkingsgroepen  leven  gescheiden  in  hun  eigen  stadsdelen, de  Tibetanen  in   het   oude  centrum  en  de  Chinezen  in  het  nieuw  er  rond gebouwde stadsdeel. Chamdo werd in 1909 door  de  Chinese  krijgsheer  Erfeng, bijgenaamd “de  slachter  van Chamdo” ingenomen. In 1917  nam  het  Tibetaanse  leger  de stad weer in. Op 19 oktober 1950 was Chamdo de eerste grote stad die in handen viel van het Chinese leger bij de verovering van Tibet. Op de top van de  heuvel, boven  de  stad, staat het Lamaling klooster. Het oorspronkelijke klooster stamt uit de  15e eeuw, maar  is  verschillende  keren  verwoest. Het  heeft  de grootste kloostergemeenschap van Tibet, er leven +/- 1.000 monniken.

          Voor het eerst deze reis konden we het iets rustiger aan doen en moesten we niet zo heel vroeg uit de veren. Er stond enkel het Galden Jampaling klooster op het programma en na dit bezoek  wat  rond  slenteren  in  Chamdo. Onder  een  stralende zon verlieten we om 9.15u het hotel  om  even later bij het klooster aan te komen. Op het groot plein voor het complex heb je min  of meer een overzicht op de verschillende gebouwen. We startten links vooraan bij de hal van de toekomstige Boeddha of Maitreya. De kapel ernaast is de Mandala kapel. De Mandala is  gemaakt  van  zuiver goud. Een mandala is de tantrische mystieke plaats van meditatie. De symmetrische  geometrische  vorm  zorgt  ervoor  dat  de aandacht automatisch op het midden wordt  gericht. Vervolgens  begaven  we  ons naar de Protector Chapel en het Galden Deping Palace, het  winterverblijf  van  vier  succesvolle  Boeddha’s Pabala, Xiwala, Guduo en Jaren Boeddha. De  volgende  in  het  rijtje werd de Dukhang of verzamelhal van de monniken (geel kappen). We  waren er getuige van het gemeenschappelijk gebed, geleid door de Opper Lama. Het  is  heel indrukwekkend wanneer deze grote hal is gevuld met honderden monniken. Het is het  grootste gebouw van het complex met rode pilaren, waaraan grote zijden hangers hangen in  Tibetaanse  kleuren. Achteraan  en   met   enkele   treden   staan   prachtige   beelden   van Sakyamuni, Maitreya en Tsonkhapa. Tijdens  de gebedsstonde is deze ruimte niet te bezoeken. Het  zou  heel  storend zijn voor de monniken. Ze werden nu al afgeleid door de aanwezigheid van de rolstoel.

          Na  de  grote  verzamelhal kwam het Samqing Langshuo College aan de beurt. Het stelt niet  zo  veel  voor. Op de binnenkoer wordt regelmatig aan een grote gebedsmolens gedraaid door  gelovige  Tibetanen. Boven de inkompoort hangt op een bord de zin: Its main workshipping  Buddha  is  Avalokitesvara  and  has the statues of Medico Buddha Atisha(Nepalese dr.) and  Negas  Juna. Uiterst rechts van dit gebouw bevinden zich alle leslokalen van het college. Zij  stellen  niet  veel  voor. Dan  is  er  nog de kora rond het complex, maar die is niet zo speciaal. Er zijn zelfs geen gebedsmolens te vinden op het circuit.

          Wanneer  we  de  kora  hadden  rondgelopen, gingen we een klein stukje te voet door de oude  wijk. Ver geraakten we niet, want de helling was veel te steil. We werden door de chauffeur  en gids opgepikt en bij een noedel restaurant in de stad gedropt. Rond 14u krasten we op in  het  restaurant  en  zochten  we  te voet de plaatselijke groentemarkt op aan de voet van de vooraf  genoemde  helling. Later  slenterden  we  nog  wat  rond  en zakten daarna af naar het hotel  om  te  proberen  internetverbinding  te krijgen. Het lukte nergens en een hotelbediende was  zo  vriendelijk  om een PC van het hotel ter onze beschikking te stellen. We kregen er een beker  warm  water  boven op en de tijd dat we er spendeerden op het internet werd ons gratis aangeboden  door  de directie. Van prima service gesproken.’s Avonds werd het een réunie in het hotel met twee koppels Zwitsers die we in Derge voor het eerst ontmoetten en twee Franse dames, die  we  hier  in  Chamdo  in  het  klooster  tegen  het  lijf liepen. Het werd een gezellig onderonsje  in  verschillende talen, Frans, Duits, Engels en Zwitsers-Duits en wanneer we het niet  konden  uitleggen  in  één  van  de  drie  eerste talen, mochten wij een poging doen in het Nederlands.    

In Chamdo genoten we de ganse dag van een deugddoend zonnetje.
          

Dinsdag 22/09 Chamdo - Baxoi(265 km - 6u)

          We  hadden  een vrij lange rit voor de boeg en vermits we onderweg nog iets willen zien en  enkele  fotostop  inlassen, vertrokken wij reeds om 8u. De route was er één om niet vlug te vergeten. Na  de  Nya-la pas(3.465 m) met prachtige vergezichten bij beklimming en afdaling, volgde  de  Lang-la pas(4.572m) waar  men na iedere bocht een ander mooi zicht krijgt en op de  top  een  prachtig  panorama  op  besneeuwde  bergpieken van  6.000m. Hierop  volgde de Bangda  hoogvlakte, waar  de  luchthaven  van  Lhasa, de  hoogste  ter  wereld, zich  bevindt. Ettelijke  kilometers verder volgde de Zar Gama-la pas(4.658 m), waar de afdaling spectaculair  is  en de uitzichten adembenemend. Onderweg  zagen we regelmatig pelgrims, die zich al biddend  op de grond werpen en weer opstaan, het zogenaamde prostreren. Terwijl zij zich op de  grond werpen, citeren zij mantra’s zoals”Om mani padme hom”. Hun tocht voert naar het honderden kilometers verderop gelegen Lhasa. Per dag leggen zij ongeveer 5 kilometer af. Ze overleven  op  aalmoezen  die  ze  onderweg krijgen. Sommigen zijn jaren onderweg en komen van einde en ver.

          In  de  late  namiddag  bezochten  we  het Dola klooster tegen Baxoi. Het behoort tot de roodmutsen. Het  is  een  klein  klooster  en  er  staat  een  mooi  beeld van Boeddha. Om er te komen heb je een trap van een 50-tal treden, maar je kan met de wagen binnenrijden tot tegen de  trap. Marie-Claire  is  wijselijk  alleen  aan  het  bezoek  begonnen, het   zou   onmenselijk geweest  zijn  voor  de dragers om mij naar boven te brengen. Vanaf het klooster en de inkompoort  heb  je mooie vergezichten op de omgeving. De weg naar Baxoi leidde ons via een klein ommetje  naar het Neru klooster, dat evenmin een groot complex is. Het ligt net buiten Baxoi, op een viertal  kilometer  buiten  het stadje. De bovenverdieping en het plafond van de traphal zijn  kleurrijk bewerkt, geschilderd en versierd. Het interieur stelt niet veel voor, maar achteraan de verzamelhal staat een mooi beeld van de toekomstige Boeddha of Maitreya. Het kleine maar  prachtige  kloostertje  is  omgeven  door  chörtens  en  er staat een grote mooie gebedsmolen. Na  een  gezamenlijke foto met de aanwezige monniken lieten we het klooster voor wat het  was  en  reden  naar  de eindbestemming voor vandaag en namen onze intrek in het Baxoi Government Hotel. We waren er rond 17.30u.

          Vermits er hier geen lift was en alle kamers op de eerste verdieping gesitueerd zijn, heb ik  besloten  niet  onmiddellijk naar de kamer te gaan maar buiten op het gelijkvloers te wachten  op  Marie-Claire, zij moest de bagage op de kamer deponeren. Terug verenigd slenterden we  door  het  stadje. Ik  kan  moeilijk  schrijven door de straten, want het stadje telt maar één lange  straat. We  hadden  meer dan tijd genoeg en van die gelegenheid maakte ik gebruik om bij  de kapper binnen te stappen om mijn haar een beetje bij te knippen, vraagprijs Y 40 en na afpingelen  nog Y 20(€ 2), wat  nadien nog te veel bleek maar het was een toeristenprijsje. We  merkten  in  de  straat  een warme bakker en we kochten er enkele ontbijtkoeken voor morgenvroeg, want  in  het hotel serveert men geen ontbijt, zelfs geen Chinees. De gids van een Duits groepje  gaf  ons  een  tip  voor  een  goed  restaurant  en  het  was  maar  net achter het hotel gelegen. Het  was  er  inderdaad heel goed en niet te duur. Bij terugkeer aan ons logies waren de chauffeur en Tsewang, samen met twee mannen van het personeel, genoodzaakt mij in mijn rolstoel  naar  boven  te  dragen. We  wensten  hen  nog  een  goede  nacht en doken tussen de lakens.

Vandaag was het licht tot zwaar bewolkt met zon.

Woensdag 23/09 Baxoi - Lake Ranwu - Bome(219 km)

          We  werden  om 7.15u  gewekt  door het ochtendappel in de kazerne naast het hotel. De luide  Chinese  militaire  muziek  bleef  een  half uur duren en zo moest je wel wakker worden. Het  ontbijt  namen  we  op  de  kamer  en hierdoor waren we vlug klaar om te vertrekken. Om 8.15u kon  de chauffeur zijn wagen starten en weg waren wij. Het werd een mooie rit met veel vergezichten  op  tal van besneeuwde bergpieken. Via de Shel-la pas(4.905 m) en de  Ngajuk-la pas(4.462 m) bereikten  we het Ranwu meer. Het meer ligt op 3.850m in het prachtig bergmassief  van  de  Kangri Karpo en  heeft een oogverblindende groene kleur. De sneeuw en het gesmolten  ijs  van  de  omliggende  gletsjers  leveren voldoende water en zijn de bronnen van veel  rivieren  zoals  de Yarlung Tsangpo. Veel  bergpieken  rond  het meer zijn 5.000 m hoog. Aan  de  voet van deze toppen staan sparren en cypressen. Even verder ligt de Lhegu gletsjer, één  van  de  61 gletsjers  van  dit  massief. Deze keten brengt het grootste aantal gletsjers van gans  Tibet voort. Je kan hier een wandeling naar de gletsjer maken, inkom Y 50 p/p(€ 5). Met een  rolstoel  is  deze natuurwandeling niet haalbaar. Het voorleggen van een badge van mijn  vroegere  werkgever, die  de  bediende  letter  voor  letter  overschreef, maar  er geen jota van  verstond, leverde  als resultaat op dat ik gratis de slagboom voorbij mocht. Van op de parking heb  je  reeds  een  mooi  zicht  op  de  ijsmassa. Marie-Claire is  met  de  gids aan de trekking begonnen, maar  aangezien  de  gletsjer nog op grote afstand lag, is zij maar op haar stappen teruggekeerd. Ze wou me niet te lang alleen achterlaten.

          We  naderden  nu  stilaan  ons  einddoel, maar  niet  zonder  een  stop  bij  het  Dodung klooster  op  6 km  van  Bome  of  Pomi. Het klooster is in de jaren ’50 door het Chinese leger verwoest  en  heropgebouwd  in  1984 en  behoort  tot de orde van de  roodmutsen. Het ligt op  een heuvel boven  de  stad. De  weg er naartoe loopt door sparrenbossen, die het klooster ook omgeven. De  gebedshal  in  de  prachtige  bovenverdieping  heeft  mooi  uitgewerkte   gouden motieven  en  in meerdere kleuren geschilderde en versierde houten ramen. Het plafond boven de inkom is ook prachtig uitgewerkt. Het interieur is niet speciaal. Er leven 23 monniken.

          Voor  we in Bome aankwamen, werden we er aan een politiepost op attent gemaakt, dat één van de achterbanden leeg gelopen was. Dat waren eens vriendelijke politiemensen. Waarschijnlijk  was  de  band vorige keer niet goed gerepareerd en was dat het probleem. Ondanks dit  kleine  oponthoud  konden  we toch reeds inchecken in het Zizuan Bome Hotel om 15u en hier was ik ook weer min of meer genoodzaakt in de kille lobby te blijven, want alle kamers in het  hotel  zijn boven er is ook weer geen lift. Marie-Claire deponeerde onze spullen op de kamer  en  we  trokken op verkenning in het stadje. Bome is een nieuwe en in hoofdzaak Chinese stad. Ze komt heel koel en onpersoonlijk over. Er is dan ook weinig of niets te beleven. Op die manier waren we vlug terug in het hotel en vroegen of we tegen 19u aan tafel konden, een uitleg  die  we  met  handen en voeten moesten doen, want wij kennen geen Chinees en het personeel  geen Engels. Wij kregen hun fiat en probeerden reeds op het menu te zoeken wat we wilden  eten. Toevallig  zagen we Tsewang richting hotel komen en hebben zijn hulp er nog maar eens bijgeroepen, anders geraakten we niet aan een degelijke maaltijd.

We  startten onder een zwaar bewolkte hemel, die later opentrok. We kregen dan volop zon en een blauwe hemel met witte wolken.

Donderdag 24/09 Bome - Pailong - Lulong - Nyingchi(240 km - 6/7u)

          Deze  morgen was het weer Chinees ontbijt en zelfs een buffet, maar die warme rijstpap en  andere  warme  hapjes  is niet ons ding. We hebben het dan nogmaals en voor de zoveelste keer, bij  een  gekookte  eieren  dieet  gehouden, kwestie van niet met een lege maag te moeten vertrekken. Om  8.15u  zijn  we  gestart  en  net  buiten het centrum van de stad merkten we de achterbuurten  van  Bome. Hier  leven  en  wonen  de  weinige overgebleven Tibetanen, min of meer  aan het oog onttrokken voor de voorbij rijdende wagens met toeristen. Na 35km stopten we  bij  een  voetgangers hangbrug, die  leidt naar het kleine Bakha klooster. Met de hulp van Tsewang  zijn wij aan de moeilijke klim, over een zandweg met keien, begonnen. Na enige tijd hebben  we  de  strijd  moeten  staken, want  het  pad  werd erbarmelijk slecht en het was voor niemand  aan  te  raden verder te zwoegen. Als overmaat van ramp kregen we op de terugweg nog een fikse bui over ons heen. Gewapend met paraplu’s zijn Tsewang en Marie-Claire terug op pad gegaan naar het klooster en ze hebben het tussen de regenbuien door bezocht.

          Ettelijke  kilometers  voorbij  het  Bakha klooster kregen we weer een spectaculaire weg voorgeschoteld  met  veel  putten en het nodige slijk. Deze piste liep tussen bossen en langs de oever  van dezelfde rivier als die waar de hangbrug over gaat. Onze wagen zat volledig onder het  slijk. In  Pailong  hadden we weer een zoveelste checkpoint, maar alles bleek OK. Het lag in  onze  bedoeling in Pailong te wandelen, om de sfeer op te snuiven van de Moenba-minderheid. We  zijn  er  gewoon  niet uit de auto geweest, het was er een echt hondenweer. De route langs  hier  kan  mooi  zijn  bij  goed  weer, nu  was  het zicht nul door de lage wolken. Bij het laatste checkpoint kreeg de chauffeur een ticketje, waarop zijn vertrektijd in Pailong vermeld stond. Hij  wist  ons  te  zeggen, via Tsewang, dat de tijd tussen Pailong en de volgende checkpoint in Lulang  werd gemeten en hij mocht er niet vroeger aankomen. Wanneer hij het traject te  vlug  zou  afleggen, wachtte  hem  een fikse boete. De laatste 50 km reed hij amper 30 km/u  om de tijd te rekken. Onderweg werd op onze vraag gestopt bij een typisch dorp uit de  Kham, Zhaxigang. De  stenen  huizen  met  houten  daken lijken op deze van het naburige Bhutan. In  sommige  van de huizen kan je sinds kort overnachten in een formule van B&B voor Y 40(€ 4) per nacht en per kamer. De kamers zijn smaakvol op zijn Tibetaans ingericht en je beschikt er over  alle  comfort. We  werden  er vriendelijk ontvangen door de eigenaars, die ons een korte rondleiding gaven.

          Lulang  volgde  op  Zhaxigang  en onze twee compagnons namen hier de gelegenheid te baat om hun late lunch te nuttigen, het was ondertussen 16.25u. De herstart werd gegeven om 17u  en  de  afstand  tussen  Lulang  en Nyingchi is slechts 80 km. De snelheidslimiet was hier ook  30 km/u  en over de korte afstand moest hij 3 uur doen. Het is gewoon gekkenwerk, maar de  overheid heeft deze maatregel ingevoerd omdat er te veel zware ongevallen gebeuren door overdreven  snelheid. Hij treuzelde en gaf ons tegen Nyingchi nog graag een extraatje om niet voor  duister  aan de checkpoint Nyingchi aan te komen. Wij snapten het hele geval niet, maar Tsewang  gaf  tekst  en  uitleg  bij  dit  voorval. De wagen, waarmee wij vervoerd werden, had geen licentie om toeristen te vervoeren in Tibet, zelfs geen Chinezen. Om niet tegen de lamp te lopen, haalde  hij  zulke  trucjes  uit. De chauffeur maakte nog een stop aan het viewpoint van het  Serkyim-la N.P., maar  het zicht was er nihil door de lage bewolking. Om op het uitzichtpunt  te  mogen  komen, betaal  je  Y30(€ 3) en dat om niets te kunnen zien. Wij hebben ervoor bedankt. Even  verder  heb  je nog een plek waar je, bij mooi weer, hetzelfde zicht hebt en hier is  het  gratis. Om  20.30u, dus  na een rit van 12 uur konden wij inchecken in het Shang Bala Hotel. Hier  begonnen  de problemen pas. Er werd ons een kamer toegewezen en ik vroeg aan Marie-Claire  die  eens  te  checken. Ze  kwam  terug  en zei dat de badkamerdeur te smal was voor  de  rolstoel. De receptie beweerde dat alle kamers dezelfde waren, uitgezonderd die met een  dubbel  bed. Na  een  korte controle, moesten we vaststellen dat het ook niet ging. Ondertussen  werd er een rolstoel van het hotel bij gehaald, de hoepels eraf gevezen, de deur van de badkamer  verwijderd  en  dan  lukte  het  net. Het was heel nipt om erin te geraken. Het werd 21.30u  eer  we  aan  tafel  konden  en  we  vergingen  van  de  honger. Niemand  in  het  hotel verstond een woord  Engels. Tsewang  is  ons  nog  maar  eens  uit de nood komen helpen. De maaltijd  was  prima  maar vrij duur. Om 22.30u konden we onder de dekens duiken.

Vertrokken  onder  een  laag  wolkendek  en  met  zicht  nul, kregen  we  zelfs  lichte  regen   te verwerken. Nadien werd het weer beter en kregen we een waterzonnetje te zien.
          
Vrijdag 25/09 Nyingchi

          Nyingchi  ligt  in  de  Kongpo  regio. Dit  gebied  is  verschillend  met de rest van Tibet, zowel  op  cultureel, ecologisch, als  op  taalkundig gebied en is lager gelegen dan de rest van het  land. Dit bosrijke gebied heeft een uiterst aangenaam mild en vochtig klimaat.

          Het  ontbijt  was  eindelijk  eens  zoals wij het altijd al hadden gewild, maar  tot hiertoe weinig  kregen, met  toasten, croissants en  andere ontbijtkoeken. Nu waren we voor vele uren gerust  en zouden onze magen niet vlug protesteren. Om  9.30u vertrokken wij naar het dorpje Buchu  even  buiten  Nyingchi. We  waren net buiten de stad, toen we weer op een checkpoint stuitten, maar  alles  was  OK. In  Buchu was het voorzien het kleine klooster te bezoeken. Het behoort  toe  tot  de  Nyingma  orde  en  is tevens het oudste klooster van de Kongpo regio. De oorspronkelijke gebouwen dateren uit de 7e eeuw onder het  bewind van Gontsen Gompo. Het twee verdiepingen hoge klooster heeft een opvallend gouden dak, een mooie gevel en een donker  interieur. Er staan prachtige beelden en je merkt versierde geschriften, foto’s nemen is er taboe. Het  is  een  mooie  klein  complex  en  ligt in  de buurt van het beter gekende Lamaling klooster. In  en  rond  het  Buchu  klooster  zie je veel typisch geklede vrouwen in klederdracht van  de  streek  met mooi geborduurde mutsen op. Het zijn echt heel lieve en vriendelijke mensen, die  zich  gewillig  laten  fotograferen, uiteraard  tegen  een  kleine   vergoeding. Zij   zijn  toeristen  gewoon  en kennen de gebarentaal voor het vragen van hun billijke vergoeding voor het  poseren. De  ingang  van  het  complex  heeft  enkele  treden, maar voor de rest kan je het complex  met  een  rolstoel  bijna  volledig bezoeken. Na het bezoek aan het klooster liepen we samen met hen de kleine en simpele kora en dit werd door hen zeer geapprecieerd.

          We  vervolgden  onze  weg  om  bij  het  Lamaling klooster  een stop in te lassen. Het is gebouwd  in  de  jaren ’50 als klooster van de Nyingma orde, aanhangers van het oorspronkelijke  lamaïsme. Het is het grootste en belangrijkste klooster van het Tibetaans Boeddhisme in de  streek. Het  is  prachtig  gelegen  en  aan  drie zijden omringd door bergen. De architectonische  vormgeving is ingenieus en heeft een unieke vorm. Het volledige klooster ziet er uit als een  mandala, bekroond  met een gouden dakpagode. De vier buitenmuren zijn respectievelijk geschilderd in  wit, rood, blauw en groen. Het hoofdgebouw herbergt in twee zalen beelden in brons  en  goud  van  Padmasambhava. In  de  Sutra-zaal  staat een prachtig beeld van Sakya-muni. Het  buitenzicht  van  dit  bedehuis is maar gewoon, maar het interieur is mooi. Veel uit de Nyingma school  stamt uit de oorspronkelijke Tibetaanse religie, de Bön, die ervan uitgaat dat  alles in de natuur een geest heeft. De kora rond de gebedshal stelt niet veel voor. Gebedsmolens  en  Tibetanen  in typische klederdracht, zoals in het Buchu klooster, ontbreken er. Om in  het  complex  te  komen  heb  je  menige  treden, maar  de  aanwezige Tibetanen staken een handje  toe. Wanneer  je in het complex binnenkomt, sta je midden een prachtige bloementuin. De toegang tot het klooster bedraagt Y 15 p/p(€ 1,50). Het bezoek liep ten einde en om 13.45u keerden we naar Nyingchi terug voor de lunch.

          We  startten  terug om 15u met als doel het Ancient Cypress Forest, inkom Y 15(€ 1,50) per persoon. In  dit  bos  staan  de  meest indrukwekkende cypressen van China. Je vindt er de oudste cypressen ter wereld. Zij zijn zo’n 2.500 jaar oud en variëren in hoogte tussen 40 m en 55 m. De oudste heeft een doormeter van 5,80 m. Het park is 10 ha groot. Door de vele treden en  het  bospad  is  het  niet  of  heel  moeilijk  haalbaar met een rolstoel. De korte klim van de grote  parking  naar  het  ticket-Office  lukt  nog net, maar daar starten reeds de treden. In het begin  zijn  er  maar  enkele, maar  verder op  het  circuit  komen  die hindernissen regelmatig terug en zoveel toeristen  zijn er niet om een handje toe te steken. Geduld is een schone deugd en  ik  heb  het  uitgeoefend  op het grote plein aan het ticket-Office en had er veel bekijks van Chinese  toeristen. Sommige  van hen probeerden zelfs een  gesprek op gang te brengen, maar het stokte vrij vlug door hun gebrekkige kennis van het Engels. De vraag is meermaals gesteld om  mee  met Chinese toeristen op de foto te staan, wat ik altijd gewillig toesta. Zulke toestanden  zijn  gewoon  op  onze  reizen  en  ik  vraag er geen vergoeding voor. Rond 16.30u ben ik   onder  een  boom  moeten  rijden  om er te schuilen voor enkele regendruppels, gelukkig is het bij  die  enkele  druppels  gebleven. Tegen 17u  was Marie-Claire met de gids terug en konden we naar Nyingchi terugkeren. In Nyingchi hielden we het rustig en stelden orde op zaken. Met Tsewang hadden we bij de receptie ons avondmaal reeds samengesteld en besteld. Toen we in het restaurant  aanschoven, wist  men  blijkbaar van niets en de dame van de receptie werd er bijgehaald. Die herinnerde zich nog heel vaag wat we besteld hadden en het is op zijn pootjes terecht gekomen.  

De  ganse  dag  kregen  we  een  blauwe  hemel  met  afwisselend witte en grijze wolken, maar volop  zon. In  de  late namiddag begon het te overtrekken en kregen we enkele regendruppels te verwerken.

Zaterdag 26/09 Nyingchi - Lake Basum Tso - Lhasa(510 km)

          Vermits  wij  een  lange  rit  voor de boeg hadden, vertrokken we om 7.30u, vroeger dan normaal. Het  eerste  doel  was het Draksum Tso meer. Even buiten Nyingchi kregen we weer een  checkpoint, voor  het  in ontvangst nemen van een ticket met het uur van vertrek. Dit keer viel  het  best  mee, want  het volgende controlepunt lag 40 km verder, net 10 m voor de afslag naar  het  meer. De chauffeur ging met het ticket naar het bureau en kwam al schouder schuddend  terug. Alle  aanwezige  manschappen  deden  een  dutje. Het  begin van het meer ligt op 33 km van de afslag op de weg Lhasa - Nyingchi, het eilandje met het kleine Tsodong Gongba  op 38 km. De  toegang  tot  de  regio  rond  het meer is Y 100 p/p(€ 10) en met verminderingskaart  als  mindervalide of  senior  betaal  je Y 50(€ 5). Het Draksum Tso meer is het  grootste  zoetwatermeer  van  Oost-Tibet. Besneeuwde  bergtoppen  van  meer  dan 6.000 m vormen het  decor  van  dit  prachtige  jadegroene  meer. In  het  midden  van  het  meer  staat  het   kleine  Tsodong  klooster. Zowel  Lamaling  als  Tsodong  zijn  aanhangers van de Nyingma orde, die  nauw  aanleunen  bij  de  Bön  religie, een  oude  spirituele traditie. De bouw van het klooster werd  aangevat  door de Nyingma monnik Sungye Lingpa en is sinds 2000 het huis van enkele  nonnen. De   drie   originele   beelden   van   Avalokitesvara, Padmasambhava   en   Gautama Boeddha  zijn  tijdens  de  Culturele  Revolutie(1966-76) beschoten en verbrand door het Chinese Volksleger. Ze  werden  later  gerestaureerd door  de  lokale Lama Dudjom Rimpoche en zijn zoon Chuni Rimpoche. Er is een kleine kora rond het klooster met  enkele herkenbare heilige  plaatsen, waaronder  een  hemelbegraafplaats. Eén  van  de bijgebouwen heeft symbolen  met “drie  eindeloze  knopen” boven  de  deur. Zoals  op veel plaatsen in Tibet worden stenen  versierd  met  inscripties  van  de  mantra “Om mani padme hum” en als offer langs de paden gelegd. Met  een  rolstoel  is  het  klooster  niet haalbaar. Je moet eerst een resem treden naar  beneden, dan  moet  je  over  drijvende  en wiebelende pontons, om bij het klooster terug naar  boven  te  moeten  via  een  trap. Terwijl  Marie-Claire het klooster bezocht, was de chauffeur  zo  vriendelijk  om  een  eindje  verder langs het meer te rijden, zodat ik een beter zicht had op het groene meer. Smeltwater van gletsjers rond het meer houden het waterpeil op hoogte.

          Wanneer  iedereen  terug  in  de  wagen zat, vervolgden we de prachtige route. Het stuk tussen  Nyingchi  en  Lhasa  is  wondermooi  qua  natuur. Zo  kwamen  we  na een geleidelijke beklimming  op  de Pa-la pas(5.013 m), waar  je  enorme vergezichten hebt op de omliggende besneeuwde  bergtoppen  en  de  fel groene graslanden vol met yaks. Vanaf hier werd het onze chauffeur  te  veel  om nog te stoppen voor het nemen van een natuurfoto. Telkens wanneer we een  fotostop  vroegen, hoorde  ik  hem  zuchten. Op  de  pas  was  Marie-Claire uitgestapt om enkele  kiekjes  te  nemen  en  meneer  begon  te  claxonneren, omdat  hij  vond dat het te lang duurde. Ze  heeft  er  zich  gelukkig  niet  aan gestoord en rustig haar gang gegaan en gedaan wat ze wou. Hij werd toch door ons betaald om een degelijke service af te leveren. Toen we de weg  vervolgden, zei  Tsewang  dat er even voor Ganden een andere chauffeur met een andere wagen  ons  stond  op  te  wachten  en er was met die chauffeur afgesproken er te zijn om 16u. Onze  euro  begon  te  vallen. De  wagen  zonder  licentie  ruilen  voor  één  met  net  voor  het checkpoint  Lhasa, is  goed  uitgekiend  van  het  reisbureau. Op  die  manier konden zij zware boetes  ontlopen. Dat  was  de reden van het ongeduld van de chauffeur, maar hij had ons niet op de hoogte gebracht van dit voorval.
          Op  het afgesproken punt stond inderdaad een persoon op ons te wachten. Er werd vlug overgeladen  en  we  konden  met  verse  moed vertrekken. Je merkte het meteen dat de nieuwe chauffeur, een  Tibetaan, beter  overweg  kon  met Tsewang dan de vorige, een Chinees. Waar het  voor  de  eerste chauffeur te veel was om een stop in te lassen, gaf de nieuwe onmiddellijk een  tip  om  iets  extra te bezoeken. Hij bracht ons bij een klein klooster, waar de Dalai Lama indertijd regelmatig kwam om te bidden. Als warm onthaal ontvingen wij er uit de handen van een  monnik  ieder  een witte sjaal als teken van vriendschap en ik kreeg er daar boven op een oranje  en  die  wordt  alleen  aan  zieke  mensen  gegeven. Achteraf  werd nog gestopt bij een typisch  Tibetaans  dorp. Het  zou  de  geboorteplaats zijn van Sontseng Gampo. Van het dorp ging  het  daarna rechtstreeks naar het Tibet Gorkha Hotel in Lhasa. We werden er met open armen  ontvangen. Na  het  inchecken  kwam  het  er  op aan een geschikte kamer op de kop te tikken, want  het  was  hier  voor  vier  nachten en dan moet het liefts iets beter aangepast zijn aan  mijn  handicap. De  betere  kamers  zijn  op  de  verdiepingen, maar vermits er in dit oud pand  geen  lift  is, waren  we  genoodzaakt  een kamer op de begane grond te nemen. Al bij al viel  de  kamer  best mee, ze was ruim en ik kon op een voortreffelijke manier in de badkamer, al  was  de  deur maar net breed genoeg voor de rolstoel en er was een klein opstapje van een viertal centimeter. Meer moest het niet zijn.

          De  agent  van  China  Yak  in  Lhasa was komen opdagen, na een seintje van Tsewang. Vooraf  wilden  we  afscheid  nemen  van deze jonge man. Hij kon niet langer voor ons gidsen omwille  van  de  slechte  gezondheidstoestand  van een oom, die monnik is. Hierna werd onze nieuwe  gids  voorgesteld, die  ons  de  resterende  twaalf dagen zou begeleiden. Er werd voor hem  gekozen, omdat  hij  een  reus van een vent was, die kon helpen met het duwen, heffen en eventueel  trekken  aan de rolstoel. Er werd in het kort uitgelegd wat het programma allemaal inhield, zij  waren  met  ons  akkoord  en  we  spraken af voor het vertrek van morgenvroeg en daar  hield  het  voorlopig  mee op. Het was intussen al na 20u en we hadden sedert deze middag  niets  tussen  de  kiezen  kunnen  steken. In  dit logies hadden we geen taalproblemen, het merendeel  van  het  personeel kan  zich goed uit de slag trekken in het Engels. We vroegen in het hotel de spijskaart en of we het op de kamer konden opeten. Het was geen enkel probleem. Het  restaurant  bevindt  zich  op de tweede verdieping en zonder lift geraak ik niet boven. Het was  voortreffelijk en niet duur. Moe maar voldaan lieten we ons in bed neervallen en genoten van een welverdiende rust.    

We hadden meer geluk vandaag, de ganse dag was zonovergoten.
          
Zondag 27/09 Lhasa en omgeving

          Lhasa  is  de  traditionele  hoofdstad van Tibet en Chinese Tibetaanse Autonome Regio. Vroeger  was  het  de  hoofdstad van de regio U als onderdeel van U-Tsang. De stad is de traditionele  zetel van de Dalai Lama met de paleizen Potala en Norbulingka. Lhasa wordt in het Tibetaans  Boeddhisme  als  het  heiligste centrum van Tibet gezien. In Lhasa wonen ongeveer 1,1 miljoen  inwoners. Met  een  hoogte  van 3.650 m  is  het één van de hoogst gelegen steden ter  wereld. Tibet en het land er omheen wordt dan ook wel”het dak van de wereld” genoemd. Lhasa  betekent  letterlijk “plaats  van  de  goden”. Oude  Tibetaanse documenten spreken tot vroeg in de 7e eeuw van Rawa, wat “Binnenhofplek” of “geitenplek” betekent.

          Tegen  7.30u hadden wij het ontbijt op de kamer besteld en om 8.45u stonden we paraat om  op stap te gaan in Lhasa. Vanuit het hotel gingen we door de smalle straatjes van de oude stad  naar  het Barkhor plein, om er de Jokhang tempel te bezoeken. Hij ligt in het oude centrum  van  Lhasa  en is het spirituele hart van Tibet en opent om 9u. De tempel werd gebouwd in  647  door Songtsen Gampo en zijn twee buitenlandse echtgenotes, de prinses Wencheng en de Nepalese prinses Brikhuti. De legende zegt dat de koning een ring in de lucht gooide om de positie van de tempel te bepalen. De ring kwam in een meer terecht en als bij wonder rees een stoepa  uit  het  meer op de plek waar de ring neergekomen was. Het meer werd gedempt, met uitzondering  van  het  middendeel, wat  een  vijver op de binnenplaats van het tempelcomplex werd. Het  complex  bestaat  uit  vele kamers en heiligdommen. In de centrale hal bevindt zich een  zittend  beeld  van  de  Sakyamuni Boeddha  op 12-jarige leeftijd, meegebracht als bruidschat  door  prinses  Wencheng. Het  is  het  meest vereerde beeld binnen het Tibetaans Boeddhisme. De  architectuur is een mengeling van Indische, Nepalese en Tangdynastie stijlen. Op het  dak  van  de  Jokhang  heeft  men een mooi uitzicht op de Potala, de stad en de omgeving. De  inkom  tot  de  Jokhang is vlak, maar dan volgt een resem trappen om op de verschillende niveaus te komen. Overal waren de aanwezige toeristen, Tibetanen, Chinezen en westerlingen bereid een handje toe te steken om mij hogerop te krijgen. Wij vonden het complex overweldigend. De toegang bedraagt Y 85 p/p(€ 8,50), senioren gratis.

          Bij  het  verlaten  van  de  Jokhang ging het richting Ramoche tempel. Hij is één van de belangrijkste  Tibetaans Boeddhistische  tempels  van  Lhasa. De  tempel  bevindt  zich  in  het noordwesten  van  de  stad, oostelijk  van de Potala en ten noorden van de Jokhang. De architectuur  van  het  oorspronkelijke  complex  was  beïnvloed  door  de  Tang  dynastie  en  werd gebouwd  door  Han-Chineze architecten in  het  midden  van  de 7e eeuw. De Chinese prinses Wencheng, die getrouwd was met de koning van Tibet, Songtsen Gampo, liet de bouw  richten op  het  oosten  om haar heimwee te tonen. In het hoofdgebouw staan tien pilaren met overgebleven  relikwieën, zoals  opgezette  lotusbloemen, juwelen  en  Tibetaanse karakters. Er staat een  beeld  van  Boeddha  toen die 8 jaar oud was. De Ramoche tempel is vlak op enkele overstappen na bij elk van de gebouwen.

          Van  de  Ramoche   tempel  trokken  we, te  voet  samen  met de gids, voorbij het Potala paleis  naar  het  ticket-Office  voor  een  toegangsbewijs  voor  morgenmiddag  van  het voornoemde  paleis. Het  is  een wandeling van een twintigtal minuten of 2 km. China Yak had ons voor  dit  ticket  Y 150(€ 15) aangerekend en  nu  zagen  we de juiste prijs Y 100(€ 10), dus zij hadden  ons Y 50(€ 5) teveel  doen  betalen  en  dat terwijl wij er zelf moesten voor lopen. Het ticket-Office  bevindt  zich  bij  de uitgang van de Potala en bij het begin van de kora rond het paleis. Nu  we  toch hier waren, nam Marie-Claire de gelegenheid te baat om aan de overkant van  de  brede  laan op het speciaal gebouwde platform(Y 2 = € 0,20) te gaan en enkele foto’s te  schieten  van  het  paleis  op  zijn heuvel. Wanneer zij met deze karwei klaar was, zetten we onze  voettocht  nog  een 20 min. verder naar  het Zomerpaleis of Norbulingka. Het paleis en bijhorend  park  diende  als  zomerverblijf  van  de Dalai Lama’s van rond 1780 tot de invasie door  China  in  de late jaren ’50. Het park werd door de 7e Dalai Lama Kelzang Gyatso aangelegd en werd het zomerverblijf onder de regering van de 8e Dalai Lama Jamphei Gyatso. In het  begin van de 20e eeuw werd het paleis uitgebreid met nieuwe gebouwen. In 2001 werd het paleis  door  de  UNESCO aan  de werelderfgoed lijst toegevoegd als onderdeel van het historisch  ensemble  van  het  Potala  paleis, evenals  een jaar vroeger de Jokhang tempel. Van de 7e tot de 14e Dalai Lama hebben er tijdens de zomerperiode verbleven. De 8e Dalai Lama  liet het Lake Palace bouwen. De toegang tot het Zomerpaleis bedraagt Y 60 p/p(€ 6), senioren en mindervaliden  gratis, maar  je  moet het wel vragen en er op staan dat het gebeurt. De paden liggen  vlak  en  zijn meer dan breed genoeg, maar zijn betegeld met grote plaveien met brede en  diepe  voegen, wat  rijden  met  een  rolstoel  niet  vergemakkelijkt. Aan  de   verschillende paviljoenen zijn menige treden en/of overstappen, maar dat waren we ondertussen gewoon.

          Wanneer  dit bezoek ten einde was, hebben we onze gids vrijaf gegeven voor de rest van de dag. We waren eindelijk eens vrij na twee weken verplichte begeleiding van een gids. In de buurt  van  het  zomerpaleis charterden we een taxi om ons terug naar het hotel(Y 10 = € 1) te brengen  voor  de  lunch. Om  16u  gingen  we  terug  op  pad  en  weer te voet door de smalle steegjes  naar het Barkhor plein, om daar de Barkhor, de pelgrims route of kora, mee te lopen samen  met  de vele Tibetanen. De straten rond de Jokhang tempel zijn  volgestouwd met  winkelkraampjes  en  verkoopstalletjes, met  soms agressieve verkopers. Je kan er echt voor bijna alles  terecht, van  godsdienstige  voorwerpen  zoals  gebedsmolens  en  gebedsvlaggen in alle maten, maar er wordt even goed yakboter, groenten, vlees en brood verkocht. Voor een nieuw gebit  kan je er ook terecht en er wordt in de open lucht gewerkt, heel hygiënisch als je het mij vraagt. Als  je  de  tijd  en  de  mogelijkheid  hebt  om  in de straten rond de Jokhang tempel te  slenteren, moet  je  het  zeker  doen. Op  enkele  minuten  van  het  Tibet Gorkha Hotel  is  een nonnenklooster, dat ook een bezoek waard is. We verlieten de gezellige  straatjes, om over het Barkhor  plein op het Snowland restaurant af te stevenen. Het is een gezellig eethuis, waar je menige  toeristen  aantreft. Het  is  er verzorgd, goed en niet al te duur. Wij betaalden er voor ons  twee  Y 105(€ 10,50) voor  een  goede maaltijd met bier en mineraal water. Bij de ingang van  het  restaurant  zijn  een  drietal  treden, maar  de  diensters  helpen  met  optillen. In  het restaurant heb je de keuze te zitten op stoelen of op muurbanken. Voor mij is een stoel gemakkelijker  dan de muurbanken. Toen we het restaurant verlieten was het pikdonker en de straatverlichting  bracht  weinig  soelaas. Het  was goed dat we enkele bekende punten konden zien, anders  waren  we  niet  terug  in  het logement geraakt. Hier en daar liggen de grote plaveien verzakt en wanneer je daar in terecht komt, blokkeert de rolstoel.

We konden genieten van een staalblauwe lucht en een stralende zon bij +/- 25° tijdens de dag.
          
Maandag 28/09 Lhasa en omgeving

          Om 8.45u  was de chauffeur, de agent van het reisbureau China Yak, en de gids present en  kon  de  korte  tocht  beginnen naar het Drepung klooster. Dit klooster is één van de grote drie  gelug  kloosteruniversiteiten van Tibet. De twee andere zijn Ganden en Sera. Drepung is het  grootste  klooster  van  alle  religies ter  wereld. Het werd gesticht in 1416 door Jamyang Chojey, een  volgeling  van  Tsongkhapa. Het  klooster  staat  op  de  Gambo  Utse berg, 8 km  westelijk  van  Lhasa. Het  is   onderverdeeld   in   zeven   grote   colleges: Gomang, Loseling, Deyang, Shagkor, Gyelwa, Dulwa en Ngagpa. In  vroegere tijden leefden er 10.000 monniken, maar  na  de  vlucht van de dalai lama is dat aantal gereduceerd tot 7.700  en nu leven er nog 550 . Bij  aankomst  op  de  grote parking beneden het klooster, zag ik het niet in hoe zij mij in mijn  rolstoel boven zouden krijgen. Daarom vroeg ik om mij in de schaduw te rijden en op de parking  te blijven. De gids pruttelde tegen en wou mij kost wat kost mee de trappen opheffen. Het  was  gemakkelijker  gezegd  dan  gedaan, want de treden zijn heel ongelijk van hoogte en breedte en het waren er meer dan een tiental. Toen ik op een eerste plateau was beland, vroeg ik  met  aandrang  mij  hier  te  laten wachten tot Marie-Claire haar bezoek had afgerond. Het probleem  was, dat  de  treden  en de ongelijke paden hier maar pas begonnen en dat zag onze gids, nochtans  een  beer  van  een  vent, ook  niet meer zitten. Er werd gewillig in toegestemd, want mijn twee begeleiders zagen tegen de resterende treden op. Op dit kleine plateau hoorde ik  het  voortdurend  gerinkel  van een bel aan een grote gebedsmolen en stond oog in oog met mooi  beschilderde  rotstenen, onderdeel   van   de   kora. De   gekleurde   tekeningen   stellen Tsongkhapa, geflankeerd  door 2  volgelingen. Ik  kreeg  hier  het  gezelschap van de gelegenheidschauffeur. Om het klooster grondig te bezoeken heb je 2 volle dagen nodig. Marie-Claire hield het bij drie tempels en het merendeel van de toeristen doen hetzelfde. Het klooster is niet echt  speciaal  en commercieel, voor iedere foto hoef je te betalen. De toegang tot het klooster bedraagt Y 50  p/p(€ 5). Voor  mij  is  er  niets  betaald, omdat ik  toch niet in het complex kon geraken, laat  staan  het te bezoeken. Waarschijnlijk krijg je een vermindering op vertoon van een  badge, die  ze  dan  helemaal  overschrijven  en er geen  jota van begrijpen. Het Drepung klooster  loont  niet echt de moeite om er je tijd in te steken. Je hebt maar de mogelijkheid een klein  deel  van het klooster te bezoeken en voor elke stap die  je er zet moet je geld neertellen. Het Drepung klooster wordt commercieel uitgebuit.

          De  rondleiding  in  het Drepung klooster nam heel wat tijd in beslag, daardoor konden wij  pas  tegen 11u naar onze volgende bestemming, het Nechung klooster. Nechung vertaald = Kleine  Woning, is  een  Tibetaans  boeddhistisch  klooster. Het  bevindt zich op 10 minuten loopafstand van het Drepung klooster. Het was de zetel van het staatsorakel tot de Tibetaanse diaspora  vanaf  1959. Hoewel  het  orakel  een  monnik uit de Nyingma orde was en de  dalai lama  uit  de  Gelug  orde  voortkomt, consulteerde  hij  altijd  het  orakel voor hij belangrijke beslissingen  nam. Het  orakel  doet  uitspraken  tijdens  een  trance. In  het  Nechung klooster leven  70  monniken. Achteraan  staat  een  beeld  van  het  orakel  te  pronken achter glas. De inkom tot Nechung was iets gemakkelijker dan in Drepung. Na  een twintigtal treden ben je op de  grote binnenkoer met twee grote wierookbranders. Om in het klooster zelf te komen heb je nog  enkele  treden, maar hier snelden enkele monniken ter hulp. In het klooster zelf waren zij ook  gedienstig en vriendelijk, maar voor een foto vroegen ze toch Y 2(€ 0,20). De toegang tot Nechung  bedraagt Y 10 p/p(€ 1), senioren  en  mindervaliden  gaan gratis en met hulp van de monniken binnen.

          Wanneer  het  bezoek  aan Nechung ten einde was, zijn Marie-Claire samen met de gids in  de  Bank  of  China binnengestapt om de nodige valuta  te wisselen voor Yuans, want op de trip  die  hierop  volgde, hadden we weinig mogelijkheden dit nog te doen. De wisselkoers was toen 1 euro = 9,69 Yuan. Na  deze  transactie  lieten  we  ons naar het hotel brengen voor een kleine lunch en om even uit te rusten tot 14u, tijd om te voet te vertrekken voor het bezoek aan het  Potala  paleis. Als we het inkomticket kochten voor de Potala, werd een uur vermeld voor het  begin  van  het  bezoek. Bij Marie-Claire was het 14.40u. Om 14.10u begonnen zij aan de beklimming  van de vele treden, om goed op tijd ter plekke te zijn. Het bezoek aan het paleis is gelimiteerd  in  tijd, je hebt exact één uur om het complex, er worden maar enkele paviljoenen opengesteld,  te  bezoeken. Fotograferen  is  er  taboe. Alleen  de  buitengevels  mogen  op  de gevoelige plaat  worden vastgelegd. Voor Marie-Claire aan haar bezoek aan de Potala begon reed  zij  mij  naar  de uitgang en ik zou er op haar terugkomst wachten. Ik had er veel bekijks en  zelf  kwam  ik ogen tekort om alles om me heen te kunnen observeren. Recht tegenover mij stonden  twee  bewapende  militairen  de  wacht  te houden, maar ze stonden meer te geeuwen van  verveling  dan  de  wacht  te  houden. Eén  van  de twee stak stiekem een sigaret op en hij deed  een  poging  om  dit goed te verbergen. Op een bepaald moment zag ik een man met een zwart  koffertje, een  microfoon  voor  zijn  mond  en  een kleine koptelefoon op zijn hoofd, die onder een hoed  verscholen  zat. Het  was  een  geheim agent. Toen we dit voorval aan de gids vertelden, repliceerde  die, dat  zoiets  in  Lhasa  schering en inslag is en dat er veel van zulke individuen  rondlopen. Toen  we herenigd waren om 16.15u, hebben we de gids vrijaf gegeven en  zijn  wij  aan  de  kora rond de Potala begonnen. Het is een lange tocht en we werden veel bekeken  door  goedlachse Tibetanen. Het eerste deel van de kora wordt geflankeerd door een lange rij gebedsmolens. Achteraan de Potala heb je een mooi zicht op het paleis en het meer.

          Terug in de bewoonde wereld, zochten we een publieke telefooncel op, om het thuisfront te  contacteren. Niet  ver  van  ons  hotel  konden we terecht en de verbinding was perfect. We deponeerden  het  fotomateriaal op de kamer en trokken te voet door de gezellige straten naar het Barkhor plein en verder terug naar het Snowland restaurant. Voor twee pizza’s, 1 Cola en 1 fles  Lhasa  bier(660 cl) betaalden  we  Y 75(€ 7,50). We  waren  maar  net  gezeten, toen we onze  Zwitserse  vrienden  aan  een  andere  tafel opmerkten. Zij hebben onmiddellijk van tafel gewisseld  en  zich  bij  ons  neergezet. Het  was  de  laatste maal dat we hen nog tegen het lijf konden  lopen, want  morgenvroeg  namen  zij  de  trein  richting  Xining, regio  Amdo, in   de provincie Amdo. Het  werd  een lang en uitgebreid etentje. We hadden tenslotte nog vele ervaringen  uit  te wisselen. Na het afscheid zochten wij onze vaste rustplaats in Lhasa op, verfristen ons een beetje en doken onder de dekens.

Het werd weer een prachtige dag, geen wolkje te bespeuren bij +/- 25°.
          
Dinsdag 29/09 Lhasa en omgeving

          Vermits  vandaag  de  rit  naar  Ganden  op het programma stond en we ons bezoek niet konden  afleggen  toen  we  er  voorbij kwamen vanuit Nyingchi, hadden we, in overleg met de gids, afgesproken  te  vertrekken  om 8.30u. De  eerste 30 km is de weg zo goed als vlak, maar vanaf de afslag naar Ganden  wordt  het meer dan heuvelachtig. De laatste kilometers krijg je nog  ettelijke  haarspeldbochten onder de  wielen en zie je  reeds van ver het klooster tegen de flanken  geplakt  staan. Het Ganden klooster  bevindt  zich op de top van de Wangbur berg in het  district Dagzé, op 36 km  ten NO van Lhasa en op 4.750 m hoogte. Het was het oorspronkelijke  klooster  van  de  Gelugpa  orde  en  is  gesticht  door Tsongkhapa in 1409. Het wordt traditioneel  gezien  als  de  bestuurlijke  en politieke macht van de Gelug. De Ganden tripa of troonhouder  van  Ganden  is  het  hoofd  van  de  school. Het lichaam van Tsongkhapa ligt er opgebaard  in  een  tombe  van  zilver  en  goud. Vanwege  zijn ligging op grotere afstand van Lhasa  had het klooster met 6.000 monniken een kleinere populatie dan de twee andere kloosteruniversiteiten. Het kende  meer dan 25 belangrijke kapellen met grote Boeddhabeelden. De grootste  kapel  kon  3.500  monniken  tegelijk  een  plaats  bieden. Tenzin  Gyatso, de  14e   en huidige  Dalai  Lama, legde  er  zijn laatste examen af in 1958. Ganden bestond voornamelijk uit twee originele colleges, Jangtse en Shartse, dat “noordpiek en oostpiek” betekent. De drie   belangrijkste  bezienswaardigheden van Ganden zijn Serdung, dat de tombe bevat van Tsong-khapa, de  vergaderzaal Tsokchen  en  de  Ngam Cho Khang, de  kapel waar Tsongkhapa les gegeven  heeft. Het  klooster  herbergt handgemaakte kunstwerken, die eigendom zijn geweest van  Tsongkhapa. De  pelgrimsroute of  kora is één van de mooiste van Tibet, maar is momenteel  gesloten  voor  buitenlandse  toeristen. In  de heuvels heeft de Chinese overheid weinig of geen controle.

          Bij  aankomst  aan  het  Ganden  klooster is er een grote parking, daar is ook het ticket-Office. Wanneer  de  verplichte gids een beetje moeite doet, kan je in plaats van te voet aan de  laatste  klim  te  beginnen, met de wagen tot bij de eerste trap aan het rood gebouw rijden. Zo  is  het  bij  ons  verlopen  en tot daar ben ik kunnen komen. Ik heb van op die plek het complex  proberen  te  overschouwen, maar  ver  reikte mijn zicht niet. Het was zinloos te beginnen aan de vele treden. Ik zou het ook niemand willen aandoen. Ik kon op deze plaats genieten van een deugddoend  zonnetje, maar  dan  ook  weer  liefst  niet  te  lang, het  is  een  hoogtezon en die  brandt  meer dan die bij ons. Ik, had het uitgelezen gezelschap van enkele vriendelijke politiemensen, die  mij  na  enige  tijd zelfs een busje drinkwater toestopten. Ik voorzie mij altijd van  een  boekje  met  kruiswoordraadsels, zodat  ik  het  kan  gebruiken  op  plaatsen  waar  ik  op Marie-Claire moet wachten. De nota’s  die ik onderweg neem voor dit verslag zitten ook in dit boek weggestoken. Ik kan er dan  ten allen tijde op invullen, tenminste in stilstaande toestand. De  toegang bedraagt Y 45 p/p(€ 4,50). Voor mij  is niets betaald, ik kon het klooster toch niet bezoeken. In  elke  zaal  van het klooster wordt Y 10(€ 1) tot 20(€ 2) gevraagd voor het nemen van foto’s.

          Vanuit  Ganden  ging  het  terug richting Lhasa voor de lunch, om tegen 13.30u terug te vertrekken  naar  het  Sera klooster. De  oorsprong van  de  naam “Sera” is  niet  zeker, maar vermoed  wordt  dat  de  oorspronkelijke plaats  waar Sera gebouwd werd, omringd was door wilde  rozen(se ra in  het  Tibetaans). Sera werd gesticht in 1419 door Jamchen Chojey(Sakya Yeshe), een  volgeling  van  Tsongkhapa. Net  als  Ganden  en  Drepung  gaf  Sera  colleges in Tibetaans  boeddhistisch  onderwijs en bood het de basisinstructie voor de monniken. In 1959 huisvestte  Sera  meer  dan 5.000 monniken. Ondanks dat het zwaar beschadigd was, staat het eind 20e eeuw nog altijd  overeind en is het  grotendeels gerestaureerd. Het biedt nu onderdak  aan  een  paar  honderd  monniken. Sera  onderscheidt  zich  van  de andere kloosters door de kleurrijke  debatten  over  boeddhistische  leerstellingen. De   monniken   discussiëren   in   de “debattuin” op  luide  toon  over  hun  geloof  met  elkaar. Om  hun  argumenten  kracht bij te  zetten, klappen  ze  in  de  handen  en stampen soms op de grond om hun kennis te testen en te vergroten. Om  het  Sera  klooster te  bezoeken sta  je voor een vrij steile klim, maar weinig of  geen   treden, je   kan  steeds  een  ommetje maken om op een bepaalde plek te komen. Aan het  Printing House, dat  de  moeite loont, zijn een zestal treden. Foto’s zijn er uit den boze. Links  van het Printing House bevindt zich de Mandala kapel. Hier is een hoge overstap en  voor het nemen  van  foto’s  wordt Y 10(€ 1) tot 30(€ 3) gevraagd naargelang de belangrijkheid van de plaats. De  toegang  tot  het  Sera  klooster bedraagt Y 50 p/p(€ 5), senioren en mindervaliden  gratis  op  vertoon  van  gelijk welke kaart of badge. Wij vonden het Sera klooster niet echt de  moeite om er ons voor te verplaatsen, maar dat wisten we uiteraard niet op voorhand. Bezoek het als je tijd over hebt, anders niet.

          Na het debat van de monniken, of tenminste na enkele minuten want dan hielden wij het voor  bekeken, het  leek  ons  een  opgezet  spel, lieten  we  ons  naar  het hotel brengen. In het business  center  staan een achttal PC’s ten behoeve van de gasten en je kan er op het internet voor  de prijs was Y 10/u(€ 1). We trachtten op de website van Wegwijzer te gaan via Google, Bing  en  ook  via Yahoo, maar bij geen van de drie lukte het. We hadden het tevoren in België zo  vernomen  van  Lou  Van  Eycke  en  Joost  Verplaetse, maar  we  wilden  er  ons  zelf  van vergewissen. Naar  het  thuisfront  konden  we  wel  mails  versturen. Deze  karwei  ten   einde  vroegen  we  aan de receptie waar er in de buurt een postkantoor was, om onze postkaarten te versturen. Er  werd  ons uitgelegd, dat er  een  postkantoor was even voorbij het Barkhorplein en  dat  is  open  tot +/- 18.30u en er werd bij gezegd dat we de poststukken niet in de postbus mochten  deponeren, maar  in  het  kantoor  afgeven, anders zou het  nooit verzonden worden. Op  goed  geluk  zijn  we  beginnen  gaan en ja, op de linkerkant van de straat, volgend op het plein, vonden  wij  het kantoor en het was open. Ze namen de correspondentie in ontvangst en klaar  was  kees. We  hadden  ook  vernomen  dat  de  tijd  om  te  posten kort was, want vanaf  morgen, 30/09, waren  alle  officiële  gebouwen gesloten  tot en met 6 oktober, dit vanwege de viering  van  60 jaar  Communistisch  China. Na  het  posten  van  de  kaartjes  stapten we het kantoor  van  F.I.T.  binnen, gerund  door  de  volslanke  en goedlachse Sonam, een betrouwbaar  reisbureautje  gelegen  tegenover  Hotel/restaurant Snowland. Ze  kan een overland trip organiseren  vanuit  Chengdu  naar  Lhasa  met  Tibetaanse  gids  en   chauffeur. We   kregen  betrouwbare  info  aangaande  de  feestweek  in  oktober  en de sluiting van sommige bezienswaardigheden. We  kunnen  iedereen  aanraden  met  haar  in  zee  te  gaan. De  Potala  en de Jokhang tempel zouden  gesloten zijn op 1 oktober. Het  Basiskamp van de Mount Everest was dan  weer  dicht  voor  alle  toeristen, ook voor Chinezen, van 1tot en met 3 oktober. Van deze info  was  onze  gids  niet  op  de  hoogte. Dus wanneer je naar Tibet wil afreizen, vermijd dan zoveel mogelijk de Chinese feestdagen, om de kans voor gesloten deuren te staan te ontlopen.

          Van  het F.I.T. bureau trokken we door de oude binnenstad naar het Dunya restaurant, uitgebaat  door  Nederlanders. Wij  dachten, het  moet  er voortreffelijk zijn. De eetruimte valt best  mee, maar  het  eten  was  niet  om  over naar huis te schrijven. Wij betaalden de minder goede  maaltijd te duur voor wat het was. We kunnen dit eethuis zeker niet aanbevelen. Bij het verlaten  van  het  Dunya  restaurant wandelden we richting Potala, om het paleis in zijn volle glorie  te zien badend in het licht. Het werd goed duister en geen licht te bespeuren. Om 8.15u was  het  zover  en  een menigte Chinezen stroomde toe. Westerlingen waren er weinig te zien. Terwijl  Marie-Claire foto’s  nam  van  het  statige  gebouw  en  van  het, achter  ons  gelegen monument, keek  ik  richting  Potala. Plots  begon  luide muziek te spelen en even later spoten fonteinen  op  de  maat  van  de muziek. Ik  kon nog net achteruit rijden, anders was ik drijfnat  geweest onder de  spuitende watermassa. We kregen dansende fonteinen te zien. Dit spektakel  werd  uitgevoerd  ter  gelegenheid  van  de  nakende  feesten. In  zulke shows zijn de Chinezen echte  krakken  en  weinigen  kunnen hen dit nadoen. Om 20.40u trachtten we een taxi tot stilstand  te  brengen, maar  zonder  de  hulp  van  een vriendelijke Chinese was het ons niet vlug gelukt. Voor Y 5(€ 0,50) waren we ter plekke en voor dit bedrag konden we de lange tocht van de  Potala  naar het hotel beter niet te voet aanvangen. Het werd toch een heel stuk frisser, nu de zon weg was.

Voor de vierde dag op rij kregen we een zonovergoten dag.
          
Woensdag 30/09 Lhasa - Tsedang(3.600 m) 185 km

            Om  8.30u waren wij gepakt en gezakt en zegden we Lhasa voor een goede week vaarwel. Enkele kilometers buiten Lhasa lasten we een korte stop in bij de Rock Carvings Adisha, die in de 11e eeuw zijn aangebracht. De sculpturen zijn toen aangebracht en pas later geschilderd  door  volgelingen  van Tsongkhapa. Van op de weg heb je reeds enig idee van wat er op het  kleine  domein  te  zien  is. Vanwege  de  slechte  staat  van  het  pad heb ik niet de moeite gedaan  het  te bezoeken, maar heb het vanuit de wagen in mij opgenomen. Marie-Claire is er met  de  gids  wel  geweest en was na enkele minuten terug. Het is niet zo speciaal. Hoeveel de toegang  bedraagt, is  mij  ontgaan. We zetten onze weg verder en kwamen zo bij het Mindro-ling  klooster. Het ligt aan de zuidoever van de Yarlung Tsangpo. Binnen het Tibetaans boeddhisme  is het één van de zes moederkloosters van de Nyingma orde. De andere vijf zijn Dorje Drak, Dzogchen, Kathok, Palyul  en  Shechen. Het  klooster had ook te lijden onder de vernielingen  door  de  Chinese  autoriteiten, maar  niet  zoveel  als  Ganden. Je  kunt in het klooster zonder  oneffenheden, de  grote  binnenkoer  is  geplaveid  met grote platte keien met brede en diepe   onregelmatige  voegen, wat  rijden  met  een rolstoel niet vergemakkelijkt. De verschillende kapellen hebben smalle steile treden, die je met een rolstoel onmogelijk op kunt. Terwijl Marie-Claire  met  de  gids  het  klooster  bezocht, heb  ik op de binnenkoer de monniken gade geslagen in hun dagelijkse bezigheden. De toegang tot het klooster bedraagt Y 25 p/p(€ 2,50), senioren en mindervaliden gratis, maar je moet het uitdrukkelijk vragen.

          Om  11u  zijn  we er aangekomen en om 12u was het bezoek afgerond en zetten we onze weg  verder naar Tsedang, waar we om 13.30u aankwamen. Na het inchecken in het Tsedang Hotel, hoorden  wij  helse  muziek achteraan in het hotel. Uit nieuwsgierigheid gingen we een kijkje  nemen  en  stelden  vast  dat  er  een  optreden  aan  de  gang  was met zang en dans ter gelegenheid  van  de  viering  van het 60-jarig bestaan van de Communistische Partij. Er werden  afwisselend  Tibetaanse  liederen en folkloristische dansen opgevoerd en tot slot werd de nationale  hymne  van  China  luidkeels  door  alle aanwezigen meegezongen. Onze gids en de chauffeur  konden  dit  laatste  niet  appreciëren. Zij  zijn  echte  Tibetanen  en  willen liefst zo weinig  mogelijk  met  China  en  de  Chinezen te maken hebben. Toen de optredens beëindigd waren, zochten  we  een  klein restaurantje op aan de overkant van de straat. Na de late lunch trokken  we  op  verkenning  in de buurt van het hotel. Wat anders konden we aanvangen, gids en  chauffeur waren voor ons spoorloos en hun GSM-nummer kenden we niet. We hadden nog het  geluk  dat  we  ons  konden  en  mochten  verplaatsen in de stad zonder gids, anders zaten we  in  het  hotel  gevangen. Van  het  avondeten  genoten wij volop in het hotel. We betaalden Y 128(€ 12,80) voor  soep  met  bamboescheuten  en  tomaten, kip  op  een  hete  plaat  en  als groenten  selder  en  champignons voor ons twee en als drank een blik Lhasa bier en mineraal water. Wanneer  alles  verorberd  was, werd  het  stilaan  bedtijd, er viel niets meer te beleven in Tsedang.

In  Lhasa  vertrokken  we  onder  een  zwaar  bewolkte  hemel. Rond 11u trok de hemel min of meer open en kregen we zon.
          
Donderdag 01/10 Tsedang en omgeving

          Om  9u  vertrokken  we  naar het Samye klooster, tenminste dat was onze bedoeling. Er zijn  twee  mogelijkheden om  het  klooster te  bereiken, via  een brug of met een veerboot. Wij kozen  voor  de  brug, omdat  de  boot  vrij  moeilijk  is  met  een rolstoel. Toen we bij de brug kwamen, botsten  we  op  een  uitgebreide  politiemacht. Na lang palaveren, kregen we van de gids  te  horen dat de toegang tot het klooster voor drie dagen gesloten was voor toeristen van 1  tot  en met 3 oktober wegens de feestelijkheden van het 60-jarig bestaan van de Communistische  Partij  in  China, dit  ondanks  de nodige permit voor Samye. We waren er aan voor de moeite, want  niemand  mocht  de  brug over. Na de problemen aan de checkpoint voor Samye kregen  we  een  hoop  narigheid naar het hoofd geslingerd door de gids. Hij had ons gisteren aangeraden  om  Samye  dan  te  bezoeken, zonder verdere uitleg te geven. Had hij nu gezegd, het  is  mogelijk  dat  Samye  morgen  dicht  is, dan  hadden  wij  het  zekere voor het onzekere genomen en het gisteren bezocht, maar gedane zaken nemen nu eenmaal geen keer. Dan maar naar  de  volgende  locatie  voor  bezoek. Yumbalagang  is  mooi  gelegen  op  de top van een heuvel, maar  daardoor  niet  bereikbaar  met  een  rolstoel. Het  paleis  of  fort  is  het oudste bekende  gebouw  in  Tibet  en zou tot de 7e eeuw de citadel van de Yarlung-koningen geweest zijn. Marie-Claire  heeft  de  massa  treden  alleen  getrotseerd om het te kunnen bezoeken. Er wordt  momenteel  geen  inkom  gevraagd, maar na de restauratie zal dat wel terug ingevoerd worden. Voorheen was de toegang Y 60 p/p(€ 6).

          Het  volgende  klooster  werd  Tandruk. Buiten het complex staan allerlei stalletjes met een  variëteit aan godsdienstige voorwerpen. Het stamt uit dezelfde periode als de Jokhang en de  Ramoche  tempel  in  Lhasa. Het  klooster zelf was één grote puinhoop. Men is volop bezig met  restauratie  van  het  complex  en  je  kon  er  op dit ogenblik maar een klein gedeelte van bezoeken, zoals  de  eerste verdieping, maar die is enkel bereikbaar met een smalle steile trap. Dit  gedeelte  van  het  klooster is daardoor ook niet haalbaar met een rolstoel. In het klooster staan  prachtige  beelden  en  er  hangt  een  mooie  oude  tangka  uit de 7e eeuw, volledig met pareltjes  belegd. Het  complex  zal  prachtig  zijn  na  volledige restauratie. Momenteel wordt geen toegang gevraagd. Als het bezoek hier afgerond was, zijn we naar Tsedang teruggekeerd en we waren er rond de middag, tijd voor de lunch.

          Nadien  trachtten  we  enige  tijd te spenderen aan internet, maar in het hotel geraakten we  niet in Hotmail, zelfs niet via Google. De receptie verwees ons door naar een groot cybercafé aan de  overkant van de straat. Er stonden meer dan voldoende PC’s, maar die zijn allen afgestemd  om computerspelletjes te spelen en de jeugd maakt er gretig gebruik van. Het lukte hier ook niet. Ten einde raad zijn we in het Julon Holiday Hotel, over ons hotel, gestapt en er gevraagd  of  er  een  mogelijkheid  was het internet te gebruiken zonder klant te zijn. Het was geen  probleem  en  zo  konden  we aan de slag via Google. Na het checken van de mailbox en het  versturen  van  mails, vroegen  we  hoeveel  we schuldig waren en we kregen te horen dat deze  service  ons  gratis  werd aangeboden door het hotel. Waarschijnlijk zat mijn rolstoel er  wel  voor  iets  tussen. Bij  het  buiten komen van dit hotel trokken wij er nogmaals op uit, veel valt er niet  te beleven, maar we moesten iets doen om de tijd te vullen en terrasjes zijn er niet te  bespeuren. Tegen  de  avond  trokken  we  ons terug in het hotel, namen er ons avondmaal, betaalden er Y 150(€ 15) voor en doken onder het dekbed.

Het was gans de dag prachtig weer met veel zon.
          
Vrijdag 02/10 Tsedang - Gyantse(3.900 m) 300 km

          De  rit  van  vandaag  was  iets langer dan anders en daarom werd om 8.15u reeds vertrokken  uit Tsedang. Gisteren hadden we nog contact gehad met China Yak in Chengdu en de verantwoordelijke, Melissa, had  ons  aangeraden te  trachten Samye  te bereiken via het veer. Toen  we  daar  kwamen, was er amper een boot te zien en als er een te voorschijn kwam, leek die  gereserveerd te  zijn voor enkele Chinezen. Dit gezelschap wou niet dat Marie-Claire mee in hun bootje  stapte, je moet maar zelf een boot charteren, was hun onvriendelijke uitleg. Het heeft  er  lang  geduurd  en  de  gids  en  wij  waren  er alles behalve happy mee. Na enige tijd verscheen  een  politieauto  op  het  toneel. Die  heerschappen  namen  het  heft  in  handen en bevalen  iedereen  van  de  kade  weg  te  gaan. Van hen vernam ieder die het horen wilde, dat Samye  volledig  afgesloten  was  voor alle toeristen. Het was spijtig, maar er was niets aan te doen. Samye  ging  aan  onze  neus  voorbij. De ferry kost Y 200(€ 20) per boot en na de veerboot  moet  je  aan  de  overkant  nog een minibusje nemen, wat ook nog eens Y 200 kost en de toegang  tot  Samye  bedraagt Y 60 p/p(€ 6). We  hebben  er  gewacht tot 10u en zijn dan door gereden  naar  Gyantse. Na  ettelijke  kilometers dook  het heilige Yamdrok Tso meer op. Van  op  de  top  van  de  Kamba-la pas(4.700 m) heb  je  een  prachtig uitzicht op het azuurblauwe meer. Het  is  onvoorstelbaar mooi  en  in  de verte heb je altijd besneeuwde bergpieken in het vizier, waaronder  de  Nojin  Gangzang(7.191 m). Het  Yamdrok  Tso  meer  is   één   van   de heiligste  meren  van  Tibet(4.441 m) en  heeft de vorm van een kreeft en 72 km lang. De route die we daarna volgden, liep bijna volledig rond het meer en na iedere bocht krijg je een ander mooi zicht voorgeschoteld.  

          Wanneer  we  van  het  meer  wegreden, werd  gestopt  in  Nangatse  voor  de  lunch om 14.15u  en  we  zetten  onze  weg  verder  om 15u. Het  plaatselijk  restaurant  zag er niet al te hygiënisch  uit  en daarom namen wij onze toevlucht tot enkele bananen en wat droge koekjes. Op  die manier was onze honger ook gestild en hadden we minder kans om ziek te worden. De route  tussen  Tsedang  en Gyantse is gewoon prachtig, zeker vanaf de klim naar de Kamba-la pas  tot Gyantse. Het landschap is over het ganse traject adembenemend mooi. Op de Karo-la pas(4.960 m) heb  je  een  mooi  zicht op de gletsjer. Even verder op de Simu-la pas(4.420 m) heb  je  een  panorama  op  de  omliggende  besneeuwde  bergpieken en op het mooie en diepblauwe  kunstmatige  stuwmeer. Tegen 17.30u  waren we in Gyantse en konden we onze intrek nemen  in  het  Gyantse Hotel. Het  hotel  geeft  een  uitgeleefde indruk, maar is toch het beste voorhanden  in  Gyantse en veel groepen doen dit logement aan. Het avondeten was in buffetvorm   aan Y 70 p/p(€ 7). Marie-Claire koos ervoor, maar  voor mij was één schotel meer dan voldoende en die kostte Y 26. Het eten was uitstekend en verzorgd gepresenteerd.

We konden nu ook weer genieten van mooi weer met veel zon en af en toe witte wolkenslierten in de lucht.
          
Zaterdag 03/10 Gyantse - Shigatse(3.840 m) 90 km

          Om 9u vertrokken we naar het Pelkor Chöde klooster. Het Pelkor Chöde klooster is het belangrijkste  klooster  in  Gyantse. Het  is gelegen aan de voet van het fort. De Tsuklakhang, de  belangrijkste  tempel van het klooster, werd gebouwd tussen 1418 en 1428 door de tweede prins  van  Gyantse. Het  was  slechts een onderdeel van de 15 kloosters die hier aanvankelijk gebouwd werden en die drie verschillende sekten van het Tibetaans boeddhisme samenbracht.  In  het klooster staan enkele mooie beelden en het interieur mag er best zijn. Bij de inkom van het  klooster  zijn  een  achttal treden en menige hoge overstappen. Naast het klooster staat de meer  bekende  Kumbum, met zijn zes verdiepingen bereikt hij een hoogte van 35 m. Kumbum is  een  term  uit  de  architectuur  van  Tibetaans  boeddhistische  kapellen. Kumbum betekent “honderdduizend  heilige  beelden” en  verwijst  naar  de  bouwstijl, waarbij   boeddhistische kapellen  trapsgewijs op  elkaar zijn gestapeld. De gouden koepel heeft de vorm van een paraplu  en is omgeven door 76 kapellen met unieke beelden en muurschilderingen uit de 15e eeuw van  de  hand  van  Nepalese  kunstenaars. Ik heb de Kumbum van op het plein voor de stoepa bewonderd, want  hem  beklimmen lukt helemaal niet vanwege de vele treden. Voor het nemen van  foto’s  betaal  je Y 10(€ 1), of  anders  moet  je  je  camera  inleveren  bij  de   ingang. De muurschildering  boven  de  deur  van  de bovenste verdieping is prachtig en die kan je van op  het  plein beneden zien. Vanaf de hoogste verdieping heb je een mooi zicht op de oude stad en het fort. De toegang tot het complex bedraagt Y 40 p/p(€ 4), senioren en mindervaliden gratis, maar je moet het vragen en er op staan dat het zo gebeurt.

          Het  oude  stadsgedeelte  en  tevens  de  Tibetaanse  wijk  ligt  in  de  omgeving  van   de Kumbum. We  trokken  er  te  voet  op  verkenning en  werden  er geconfronteerd met typische Middeleeuwse  taferelen. Koeien  liggen  voor  de deuren van de huizen te herkauwen en laten hun  uitwerpselen overal in de straten achter. De koeiendrek wordt zorgvuldig verzameld, met de  hand  in  ronde  plakjes  geperst  en  tegen  de muren geplakt om te drogen. Na het drogen worden  de  plakjes  koeiendrek netjes op de rand van de daken opgestapeld en gebruikt om te koken  en  in  de  koelere  periode  om  het  huis  mee te verwarmen. Naar het zeggen van onze  gids, heb  je  geen  geurhinder  van  de  gedroogde   uitwerpselen, wat   wij   moeilijk   kunnen geloven. In  de  periode dat wij in Tibet reisden, was het volop oogsttijd. Na het dorsen van de korenhalmen  met  een  handvlegel, blijft  het  stro  liggen  tot het voldoende droog is. Daarna   wordt het opgeslagen als wintervoorraad voor de dieren. Een klein restant wordt op de velden onder klei vermengd en met de hand in een houten vorm geperst tot stenen, die op de akkers te drogen  worden  gelegd. De  gedroogde  stenen   worden   meestal   niet   gebakken, maar   zo gebruikt, wat na enkele jaren tot uiteenvallen of verbrokkeling leidt.

          Chauffeur  en gids stonden ons op te wachten om naar de Gyantse Dzong te rijden. Het ligt  als  een  arendsnest boven de stad op de top van een heuvel gebouwd. Enkele trappen met leuning  leiden  je naar de top. Ik  moest  er niet aan denken er aan te beginnen. Marie-Claire is  met  de  gids  aan  de  klim  begonnen  en  ze heeft de dzong bezocht. Er wordt een toegang gevraagd  van Y 30 p/p(€ 3). Na  het nemen van de nodige foto’s vervolgden we onze weg, met een  ommetje naar het Shalu klooster. Het klooster ligt op 13 km links van de hoofdweg en op een 20-tal  kilometer  van Shigatse. Veel konden we er niet uitrichten, want het wordt momenteel  volledig gerestaureerd. Het complex is nu één grote puinhoop. Ondanks de enorme werkzaamheden  wordt  er  een  toegang  gevraagd van Y 30 p/p(€ 3). We zijn er zonder uitstappen vertrokken  naar  Shigatse, waar  we  rond 14.15u  aankwamen  en  in  het  Zang  Long Hotel incheckten. Na  installatie  op  de  kamer  lieten we ons naar het Songtsen Tibetan restaurant brengen  voor  de  lunch. Na  lunchtijd trokken wij te voet naar het Tashilunpo klooster, waar Marie-Claire  aan  de  kora  begon om 16.15u. Het is een lange tocht over de heuvels rondom het  klooster. Deze  kora  splitst  op  een  bepaald  ogenblik  en één van de paden leidt naar de Dzong  ruïnes. Rond 17.30u  waren  wij  terug verenigd en vatten de terugtocht naar het hotel aan. Het werd een lange wandeling en het lag in onze bedoeling in het hotel het avondmaal te nuttigen. Daar  vernamen  we  dat  het restaurant gesloten is en dat voor een 4**** hotel. We lieten  ons  dan  maar met de gids en de chauffeur terug naar het Songtsen Tibetan restaurant brengen. Het  was  er  goed  voor  de  lunch en het zou dat nu ook wel worden. Het was inderdaad  heel  lekker  en  niet  duur Y 100(€ 10) voor  ons twee, maar de wachttijd was heel lang. Net  op  het punt dat we wilden vertrekken zonder te eten, kwam één van de diensters met twee borden  op  ons af, oef, het was gelukt. Nu haastten we ons, want onze twee compagnons zaten in  het  restaurant  op  ons  te wachten. Eens de rekening betaald, lieten we ons naar het hotel voeren  en doken onder het dekbed en we konden eindelijk eens genieten van een eerste zachte matras. Het was een echte zaligheid.

Het werd een prachtige dag. De zon scheen overvloedig.
          
Zondag 04/10 Shigatse en omgeving

          We  hadden gisteren met de gids afgesproken om vandaag te vertrekken om 9u naar het Tashilhunpo  klooster. Wij  waren  present en wachtten in de lobby van het hotel. Rond 9.15u dook  plots  de  chauffeur alleen op. We vroegen in gebarentaal waar de gids bleef en hij deed teken  dat  hij  hoofdpijn  had  en  zich  niet  al  te  best voelde. Als je dan weet dat we ons niet alleen mogen vertonen op een plek zoals dit klooster, dan wordt het nogal gortig. Er komt dan nog  bij  dat  we  voor de diensten van een gids betaald hebben en we stonden erop dat hij zou meegaan. De  chauffeur  is  naar  de  kamer  teruggegaan  en heeft de gids opgetrommeld, die tegen  9.45u  eindelijk  opdook. Zijn  adem  was  één  alcoholgeur, hij  had de avond voordien waarschijnlijk  te  diep in het glas gekeken, maar dat was niet ons probleem. Zijn humeur was alles behalve goed en je zag duidelijk dat het niet naar zijn zin was ons te vergezellen. Aan het klooster  gekomen, liep  hij  meestal  enkele meters voor ons uit en van uitleg of hulp was geen spraak. We  hebben onder mekaar dan ook beslist, dat zijn fooi in verhouding tot zijn diensten zou staan. Het is uiteindelijk gelukt het klooster te bezoeken met of zonder zijn hulp.

          Het  Tashilhunpo  klooster  werd gebouwd in 1447. Het bevindt zich aan de voet van de Drolmari heuvel ten westen van Shigatse. Het klooster is de traditionele zetel van de Panchen Lama, de  tweede  linie  binnen  de  Gelugschool van het Tibetaans boeddhisme en één van de grootste  kloosters van  Tibet. Er leven nog een 800-tal monniken. Er zijn 10 Panchen Lama’s geweest. De 11e incarnatie  Gedhun Choekyi Nyima, een  zesjarige  jongen  uit Amdo, werd in 1995  door  de  Dalai Lama  aangewezen. De  Chinezen  waren  echter  niet akkoord met deze keuze  en stelden zelf een kandidaat voor, een zoon van een lid van de Communistische Partij. Beijing  heeft er immers alle belang bij controle te hebben over de opvoeding van de Panchen Lama, omdat  hij  een belangrijke rol speelt in het vinden van de reïncarnatie van de volgende Dalai Lama. Ondertussen  wordt  Gedhun  ergens  in  China  onder huisarrest gehouden en is daardoor de jongste politieke gevangene ter wereld. Het  klooster is te bereiken via drie steile trappen. De  linker  trap is voor het binnengaan van de tempel, de middelste voor de Panchen Lama  en  de  Dalai Lama  en  de rechter trap is voor het verlaten van de tempel. In de Jampa  kapel staat een reusachtig beeld van de Maitreya van 26 m  hoog, dat  de 9e Panchen Lama in 1915 liet maken. Voor dit beeld werd 279 kg goud  gebruikt  

          Het  Tashilunpo  klooster bezoeken met een rolstoel is geen lachertje en lukt niet zonder de  hulp  van  enkele bereidwillige en hulpvaardige personen. Die vonden we gelukkig bij elke hindernis  zoals  trappen  en overstappen. Van beiden zijn er meer dan genoeg in het complex. Eens  op  het  hoogste  niveau  lukt het min of meer met wat hulp. Aan de Assembly Hall is het aanschuiven in smalle gangen en dit lukte voor mij niet. Ik ben buiten op Marie-Claire blijven wachten. Vanaf  dit  punt  gaat  het constant bergaf over heel onregelmatige treden en via een pad  met  hobbelige  kasseien. Onze  gids  had  hier  reeds afscheid van ons genomen. Volgens hem  was het kinderspel om beneden en buiten te geraken, maar zonder de hulp van een zestal vriendelijke  jonge  meisjes  zou  ik  nooit  bij  de  uitgang geraakt zijn. Om 12.30u stonden we  terug  buiten de poort van het klooster, namen een foto van de jeugd samen met mij en stapten  terug  naar  het  hotel. De  toegang  tot  Tashilunpo  bedraagt   Y 55 p/p(€ 5,50), senioren   en mindervaliden  en  hun  begeleider  gratis  en dit zonder het te moeten vragen. Het nemen van foto’s  kost  tot  Y 125(€ 12,50) en  voor  een filmcamera Y 180(€ 18) gevraagd in de verschillende  kapellen  en er wordt nauwlettend toegezien of je het niet stiekem doet. Op de terugweg namen we onze lunch in het restaurant Third Eye niet ver van Tashilunpo. Voor 2 x Russische salade, 1 Lhasa  bier  en 1 mineraal  water  betaalden  we Y 66(€ 6,60). Het  restaurant is een verzamelplaats voor  veel  backpackers. Het  is er goed en gezellig tafelen, maar de tafels zijn vrij moeilijk voor een rolstoelgebruiker.

          Om  15u  vertrokken  we  met  gids en chauffeur naar het Zomerpaleis, maar stonden er voor een gesloten hek. Het paleis moet kunnen bezocht worden, maar onze gids was niet op de hoogte van de openingsuren. Van  een  goede gids gesproken. We lieten ons dan maar naar de Tibetaanse  wijk brengen en deden er de plaatselijke markt aan en de vele winkels die er rond liggen. We kwamen  zo ook voorbij een groot politiekantoor met het opschrift “Public Service Bureau” en  vermits  wij de gids in zijn uitspraken over bepaalde kloosters en het Basis Camp van  de  Mount Everest niet meer vertrouwden, porde ik Marie-Claire aan om hier eens poolshoogte te nemen. Geen enkele aanwezige verstond ons, maar één iemand vatte het plan op om een  Engels  sprekend  persoon  op te roepen. Na enkele minuten stapte een dame uit een klein minibusje en zij vroeg in keurig Engels wat ons probleem was en of zij ons kon verder helpen.  Wij  legden  haar  uit  dat  we de gids niet meer vertrouwden en vroegen haar of zij wist of het Basis Camp open was. Ze  bevestigde  de  opening ervan en vroeg of ze de nodige permits kon zien. Die  hadden  wij  natuurlijk  niet, de gids draagt ze steeds bij zich. Daarop wilde zij onze  paspoorten  zien  en een kopie was niet voldoende. De originele exemplaren lagen in het hotel  en  zij  stelde  voor  er  ons  naartoe te brengen. Op die manier kon zij de gids onder vier ogen  spreken. We  hebben haar uitdrukkelijk gevraagd de gids niet te zeggen dat we achter zijn rug inlichtingen  genomen  hadden  en  zij  verstond  blijkbaar de situatie. We hebben later van de gids  vernomen  dat hij alle permits had moeten tonen en hij geloofde onze uitleg over de PSB. Voor  het  avondmaal  kozen  we  terug voor het Songtsen Tibetan restaurant. Nu waren we er veel  vroeger dan gisteren, er was omzeggens niemand en we werden vlug bediend. Voor twee pizza’s, 1 Lhasa bier en 1 Cola betaalden we Y 84(€ 8,40).   
                
We  startten  onder een bewolkte hemel, maar die werd later staalblauw en was de zon van de partij.
          
Maandag 05/10 Shigatse - Shegar(4.315 m) 222 km

          Om  9u  werd  het  startsein gegeven en lieten we Shigatse achter ons, om af te stevenen op  Shegar. Op  de  top van de Tropu-la pas(4.500 m) krijg je een prachtig panorama over de omliggende  bergen, maar  sneeuw  was  er  niet te bespeuren. De eerste stop na deze bergpas was  bij  het  Sakya klooster. Het  klooster is  de  zetel van de Sakyaschool en werd gesticht in 1073 door, een  Nyingma  monnik  uit een machtige notabelenfamilie uit U-Tsang. Zijn machtige  abten  regeerden  over  Tibet  gedurende  de  hele 13e eeuw, totdat ze verdrongen werden door  de  nieuwe  Gelugschool. Het  was  toen het wereldlijke en religieuze centrum van Tibet. De  Mongoolse  architectuur wijkt  af  van de andere tempels in Lhasa en in de Yarlungvallei.  Het  klooster  bevat  sommige  van  de  mooist  bewaard  gebleven  kunst   van   Tibet, dat   de Culturele revolutie overleefd heeft. De gompa bestrijkt een oppervlakte van 18.000 m², terwijl de  grote  hal  alleen  al  6.000 m²  groot is. In 2003 werd in het klooster een grote bibliotheek ontdekt met 84.000 boekrollen, die verborgen lagen in een muur van 60 m lang en 10 m hoog. Leiders  van  de  Sakyaschool zijn  in de regel getrouwd en hebben kinderen. Er leven +/- 200 monniken.

          Het  Sakya  klooster  is  een  ware  mastodont  met  heel  hoge  muren. Het  lijkt wel een versterkte  burcht. Het  complex  is prachtig en zo goed als vlak. Bij de verschillende kapellen  ontbreken  de  onontbeerlijke  treden  en  overstappen  niet. Vooral  de grote Assembly Hall is prachtig. De  binnenkoeren zijn goed geplaveid, zodat rijden met een rolstoel vrij gemakkelijk  is. De  toegang  bedraagt Y 45 p/p(€ 4,50), senioren  en  mindervaliden gratis na aanvraag en mits  het  voorleggen  van een kaart. In iedere zaal of kapel wordt Y 25(€ 2,50) gevraagd voor het  nemen  van  foto’s. De kapellen in het klooster werden rond 13u afgesloten. Er is dan nog mogelijkheid  de inner kora rond het complex te lopen en je kan op een groot gedeelte van het complex  naar  boven  op  het  dak en er genieten van een mooi panorama. Het Sakya klooster bereik  je  niet  zonder  grondige  controle. De chauffeur en de gids werden aan de checkpoint voor  Sakya  zelfs  getest  op  de  Mexicaanse  griep. Voor  ons  hoefde  dit blijkbaar niet, over enkele  dagen  verlaten  wij toch het land.  Wij zijn aan het bezoek begonnen om 10.45u en om 14u stonden wij terug aan de wagen. In Lhatse werd bij een klein restaurantje gestopt voor de lunch. Voor 1 maal  gebakken groenten betaalden we Y 45(€ 4,50),  veel teveel voor wat we in de kom en op ons bord kregen.

          Het traject van Lhatse naar Shegar loopt door een desolate streek. In dit gebied is enkel een  smalle  strook  langs  de rivier nog enigszins vruchtbaar. Wat wil je, we zaten dan ook op hoogten van  minstens 4.000 m  en daar wordt begroeiing erg schaars. Bij de beklimming van  de Gyatse-la pas(5.220 m) was  het  niet anders. Je hebt er prachtige vergezichten en met wat  geluk  ontwaar  je  de  top  van  de  Mount Everest. Hier  is  de  toegang  tot het Qomolangma Nature Preserve. Het  omvat  een  groot  gebied  langs de noordelijke hellingen van de hoogst gelegen  berg  ter  wereld, de Mount Everest. Dit  internationaal belangrijk beschermd gebied werd  officieel opgericht in 1989, met als doel het unieke, natuurlijke en culturele erfgoed van het ecosysteem van de Everest te bewaren. Het gebied wordt aangekondigd met een spandoek, omgeven  door  talloze  gebedsvlaggen  op  de  top van de laatste pas. Bij aankomst in Shegar stopte  de  chauffeur  bij het bureel voor de aankoop van de toegangsbewijzen voor het Nationaal  Park  voor morgenvroeg. Om 17.45u konden we inchecken in het Qomolangma Hotel in  Shegar. De  zon begon  zich stilaan achter de bergruggen te verstoppen en daardoor werd het er  vrij  fris, om  niet  te  zeggen  koud en alle ramen en deuren in het hotel stonden op mekaar open.  Wij  vonden  het  koud, maar  de  mensen  van  hier  zijn dit klimaat gewoon en duffelen  zich  goed  in  bij  valavond  en ’s morgens. Gedurende  de  dag valt de temperatuur best mee, maar er blaast altijd  een  snerpende wind. Het logies is echt uitgeleefd, maar was volgens het reisbureau  het  beste  voorhanden. Het  avondeten  hebben  we  noodgedwongen in  het  hotel  genomen, want  een  ander  alternatief  was  er  niet. Je  kon  er  kiezen  tussen een maaltijd in buffetvorm aan Y 45 p/p,  zes  schotels met Tibetaanse gerechten, of à la carte. Wij kozen voor het  laatste  en  bestelden  na  het  eten ons ontbijt voor morgenvroeg 6.30u. We doken daarna vlug onder het dekbed, want het zou een korte nacht worden.

Bij  de  start  was  het  zwaar  bewolkt, maar rond 10.30u zagen we een staalblauwe hemel, de zon en enkele witte wolkjes.
          
Dinsdag 06/10 Shegar - Base Camp Mount Everest - Shegar

          Klokslag  6u  liep  de  wekker  af  en  was  het  tijd  om  ons klaar te maken voor de lang verwachte tocht naar het Basis Kamp van de Mount Everest. Het ontbijt liet niet lang op zich wachten, maar  stelde  niet  veel  voor. Enkele  beenharde  toasten, een veel te vettig gebakken roerei  en een kop koffie of thee was alles wat we voorgeschoteld kregen. In een hoek tegen de deur  van  de  keuken  zat een heerschap goed ingeduffeld in een zware anorak met kap en een dikke wollen muts op het hoofd. Als we eens heel goed keken, bleek het onze gids te zijn, maar om  hem  in  dit  pak  te  herkennen was geen kinderspel. Wij hadden onze dikke vesten mee en zouden  deze  wel  aandoen  bij  het buitengaan maar niet in het restaurant, het  is moeilijk en het  eet  niet  smakelijk. Om 7u was iedereen paraat en konden we aan de lange rit van +/- 3u  beginnen. De  eerste  kilometers  werden  in het donker afgelegd en dat was het ook nog bij de eerste  checkpoint. Het  was  hier  nog ijzig koud en er blies een snerpende wind. De gids ging met  zijn  tas  het  bureel  in  en  kwam haast onmiddellijk terug buiten. Hij legde zijn tas in de wagen, nam er de toegangsbewijzen en de permits uit en ging terug de lege wachtzaal in. Een nieuwe regel is:tassen of rugzakken worden uit het bureel geweerd. Hij was van die maatregel niet  op  de  hoogte, de Chinese overheid verandert de regels regelmatig. Naarmate we verder reden, klaarde  de hemel op en tussen de nevelslierten ontwaarden we de hoogste besneeuwde bergpieken  op  aarde. De Mount Everest toonde  zich enkele keren, tenminste het topje ervan. Naarmate  de  zon  haar  werk  deed, werd  het  landschap  en  het  uitzicht  mooier  om niet te  zeggen  adembenemend mooi en na iedere bocht krijg je een ander panorama voorgeschoteld. Fotostops  werden  massaal ingelast om de prachtige zichten vast te leggen, zodat we ze nooit zouden vergeten.

           Na  enkele  checkpoints, waarvoor je je paspoort zeker moet bij hebben - een kopie volstaat niet - bereikten we rond de klok van 10.15u het tentenkamp enkele kilometers voorbij het Rongbuk klooster. Hier is een grote parking aangelegd met brute keien. Hier en daar is er een simpel  winkeltje en 1 restaurant, waar  men een Tibetaanse maaltijd kan krijgen. Rondom  de parking  staan  tenten  opgesteld voor toeristen, waar je kunt overnachten. Met de wagen mag je niet verder. Jarenlang  werd  de  resterende  afstand met paard en kar overbrugd, nu rijden er  op  regelmatige  tijdstippen minibusjes tussen de parking en het basiskamp. De bus doet er ongeveer 10 min. over. Wanneer  je  goed  te  been  bent, over  voldoende  conditie   en   adem  beschikt  en  tijd  hebt, kan je deze afstand ook te voet afleggen. Je vertrekt op +/- 5.000 m  en  gaat  tot  op 5.200 m  acht  kilometer  verder, waar  een  slagboom je tegenhoudt. Oogluikend  wordt  er  door  de bewakers op  toegezien  dat  bijna iedereen de slagboom negeert en enkele  tientallen  meter  verder  gaat. Op  die  manier kan je er een heuveltje beklimmen, vanwaar je, bij  helder  weer, de  Mount Everest in zijn volle glorie ziet liggen. Ik ben natuurlijk niet op de heuvel  geweest, die  eer  heb  ik  aan Marie-Claire gelaten. Veel heeft ze van de bergreus niet  gezien, want  hij  was  in  een dikke wolk gehuld. Het eigenlijke basiskamp ligt van hieruit nog 80 km verder.
Dit  gebied  is van een uitzonderlijke schoonheid, kaal en woest en met een beetje geluk kan je van op deze plek de hoogste berg op aarde aanschouwen.
We hebben veel yuans neergeteld voor deze tocht en het werd omzeggens een maat voor niets. Je moet gewoon geluk hebben met het weer en dat is moeilijk te voorspellen.  
Het  toegangsbewijs voor  het  basiskamp kost Y 180 p/p(€ 18), daarbij komt Y 400(€ 40) voor de  wagen  en  voor  de  verplichte  gids  is het nog eens Y 180(€ 18), wat van deze uitstap een dure  aangelegenheid maakt. De busrit van de parking tot het basiskamp kost Y 25 p/p(€ 2,50) en wanneer je een retour boekt, betaal je Y 45 p/p(€ 4,50).  

          Op  de  terugweg  werd  gestopt  bij  het  kleine  Rongbuk klooster. Het  klooster ligt op 4.980 m  en  is  daarmee  het  hoogst gelegen klooster ter wereld. Je kunt in het klooster overnachten, maar  dit  is  heel  basic. Voordeel  hiervan  is dat je ’s morgens geen uren onderweg bent  om bij het basiskamp te komen. Tegenover het klooster is er ook mogelijkheid tot kamperen in kleine tentjes, dan is een dikke slaapzak onontbeerlijk. Marie-Claire is hier alleen  binnen  geweest. Het  is  bijna  niet  te doen om er met een rolstoel naartoe te gaan, laat staan  het  te  bezoeken. Er  zijn  veel  treden en de weg die er naartoe leidt, is vrij steil en is los zand  met  hier  en  daar  keien. Op  de  terugweg  naar  Shegar konden we nu meer genieten van de  mooie  natuur  dan  bij het opkomen, toen was onze tijd beperkt. Tegen 18u waren we terug in het  hotel, moe  en  half  voldaan door het minder goede weer. Voor ons avondmaal betaalden wij nu maar Y 40(€ 4) voor ons twee.

In  de  vroege  morgenuren  was  het  nog  nevelig. Bij  het krieken van de dag staken de bergreuzen  zo goed als allen boven de wolken uit. Bij aankomst aan het basiskamp van de  Mount Everest scheen de zon volop, maar het dak van de wereld hulde zich in dikke wolken.
          
Woensdag 07/10 Shegar - Shigatse

          Om  9u  verlieten wij  het  hotel, maar Shegar nog niet. Onze gids wou ons een splinternieuw  logies  tonen. Gisteravond  was  hij op verkenning gegaan en dit logement ontdekt. Het Shegar Baber Hotel  is  volledig vlak en de kamers zijn veel beter en groter dan in het Qomo-langma  Hotel. Het  is  ook  veel  minder  basic  en  heeft  evengoed een restaurant en met een Engelstalige spijskaart. Het is goed om weten voor een volgende keer en voor reizigers die na ons  deze  regionen  bezoeken. De prijs van een dubbele kamer hebben we niet kunnen achterhalen, maar het is zeker niet duurder dan het Qomolangma Hotel. Na inspectie van de kamers hebben  we  dit  deel  van  Tibet  vaarwel gezegd en koers gezet naar Shigatse. Omstreeks 11u stopten  we  in Lhatse bij een klein klooster. Het ligt op 4.010 m en heeft maar 1 kapel.  Ik ben in de wagen gebleven, terwijl Marie-Claire met de gids de rondleiding deed. Het was moeilijk te  doen  vanwege  de  treden  en  het slechte pad. Even verder volgde de tweede stop van vandaag  aan  het  Lhatse Chöde klooster. De  chauffeur  is  met de wagen de binnenkoer van het klooster  opgereden  en  vanuit  de  wagen  kon  ik  de  monniken  gadeslaan in hun dagelijkse  bezigheden. Marie-Claire  moest er weer alleen op uit trekken met de gids. Het klooster is wel vlak, maar  de  paden liggen er erbarmelijk slecht. Je moet door mul zand dat met ronde keien is  bezaaid. Het  klooster  ligt  op  4.000 m  en  er  leven  en  werken  een 80-tal  monniken. De toegang bedraagt Y 20 p/p(€ 2).

          Bij  het  verlaten  van  dit  klooster hoopten wij naar het Phuntoling klooster te kunnen. Onze  gids  had  over  dit klooster reeds enkele keren moeilijk gedaan en hij beweerde er geen permit  voor  te  bezitten. Wij  kennen  natuurlijk  de  weg   niet, maar   we   volgden   geruime tijd(+/- 60 km) een  goed  lopende  piste  langs  de  schrale oevers van de Brahmaputra. Plots keken  we  uit  op  een  klooster tegen een hoge zandduin en ja, het was Phuntoling. We zijn er
geraakt zonder checkpoints tegen te komen. De overheid zal het hier momenteel veilig genoeg achten  om  geen  controle  uit te oefenen op het traject naar dit afgelegen oord. Hoe het in de toekomst  zal  zijn, is  een  ander  paar  mouwen. Zoiets  kan  je  niet   voorspellen. Boven   het klooster staan, op de  top  van  de heuvel, de ruïnes van een Dzong. Het is een vrij groot maar moeilijk complex door de slechte paden met grote keien en een massa treden. Ik heb mij tot op de kleine binnenkoer laten voeren, die klus was al zwaar genoeg, want om er te komen moet je een  25-tal  treden  overwinnen. De aanwezige monniken hielpen bij deze karwei. Het klooster behoort  tot  de  Kagyu  orde  en  er  leven  een  40-tal  monniken. De  toegang  bedraagt  hier Y 35 p/p(€ 3,50), senioren en mindervaliden  gratis. Het  klooster is niet zo speciaal maar wel zijn  ligging  en  de  weg er naartoe.  Vanaf de ingang heb je een mooi zicht over de vallei. Bij het  verlaten  van  het  complex  reed  de  chauffeur  naar  het  restaurant van het klooster. Zij  wilden er hun lunch nemen, maar wij hebben ervoor bedankt, want het oogde niet al te proper en we vertrouwden de zaak niet.

          De  route  naar  Shigatse liep verder langs de boorden van de Brahmaputra, die we nog een  100 km  volgden. Op 38 km  van  Shigatse  stuitten we toch nog op een politiecontrole, de eerste  van  vandaag. Alles  was  dik  in orde en we mochten doorrijden. Na intrek in hetzelfde hotel, het  Zong  Lang  Hotel, vroegen  we  chauffeur  en  gids  mee naar het Songtsen Tibetan restaurant. Het  was  tenslotte  de laatste avond samen en dan mag dit wel. Het personeel van het  restaurant herkende ons nog en we werden vlug bediend. We betaalden er Y 162(€ 16,20) voor ons vieren.   

Bij  aanvang  van  de  rit  was  het  zwaar  bewolkt  en  van  zon was er geen sprake. Van 15u tot 16.30u kregen we lichte regen en werd het koud in Shigatse.
          
Donderdag 08/10 Shigatse - Lhasa

          Om  klokslag 9u  vatten  we, onder  een  dik  grijs  wolkendek, de terugtocht naar Lhasa aan. Voor  we  Shigatse  definitief  vaarwel  zegden, wou de chauffeur nog even bijtanken. Dat ging  niet  zomaar, want  het  benzinestation  stond  afgezet met wit-rode linten en door zwaar bewapende  militairen  bewaakt. Marie-Claire  en  de  gids  moesten  uitstappen  en buiten het station  op  ons  wachten. Waar deze maatregel nu weer goed voor was, God of Boeddha mag het  weten. Wij  snapten  er  in  ieder geval geen snars van. Even buiten Shigatse was het weer zover. Stoppen, alle  papieren  tonen aan de ijverige overheidsbeambten en een ticketje in ontvangst  nemen  voor  het  controleren  van  de  snelheid. De  chauffeur  zette  zijn weg gewoon verder, tot  hij  op een bepaald ogenblik zijn voertuig aan de kant zette, om er doodgewoon en rustig  zijn  tijd af te wachten. Veel chauffeurs voor en achter hem deden hetzelfde. Dit is zand strooien  in  de  ogen van de gezagsvoerders en de tijdslimiet omzeilen. Wanneer er voldoende tijd verlopen was om veilig bij de volgende checkpoint te komen, startte hij zijn wagen en weg waren wij.  We zijn de Brahmaputra blijven volgen tot in Lhasa. Veel fotostops hebben we  op deze  rit  niet  ingelast, de lucht varieerde van licht naar heel donkergrijs en het leek erop dat het elke moment zou gaan sneeuwen en dan is het nemen van foto’s minder interessant.

          In  Lhasa  kwamen  we  aan  rond 15.15u  en  hier was de zon van de partij. In het Tibet Gorkha  Hotel  wachtte  de  jonge  Chinese  agent  van  het  reisbureau ons op voor de laatste regelingen  met nogmaals veranderingen zoals onze vlucht van Lhasa naar Chengdu. Die was gepland  en  naar  onze  mening ook geboekt, om 10.45u met aankomst in Chengdu om 12.40u de  dag  erna. Op  een  klein  papiertje stond de gewijzigde uurregeling: vertrek 16.40u!!! met aankomst  om 18.35u.  De  nog  geplande  bezoeken in Chengdu zouden bijgevolg in het water vallen. We waren helemaal niet akkoord met de nieuwe uurregeling en hij herpakte zich en zei dat  hij  zijn  uiterste  best ging doen om ons een vroegere vlucht te bezorgen. Hij zou het deze avond  laten  weten  aan  de  receptie  van  het  hotel. Hierna   nam   hij  afscheid  en  vertrok. Marie-Claire ging  bij de receptie vragen op welke manier we klacht konden neerleggen tegen het  reisbureau. Voor  ons  was  de  maat  meer  dan vol. De vriendelijke dame achter de balie  heeft  daarop  contact  opgenomen  met  de  nodige  instanties. Na  een  half  uur stapte er een delegatie  af  van  een  achttal  personen, waaronder  het  hoofd   van  de  TTB(Tibet  Tourism Bureau) , de PSB(Public Security Bureau) en  de  chef  van  het  overkoepelend orgaan van de  reisbureaus. Het  waren  allen Chinezen en slechts twee  personen hiervan spraken Engels. Er werd  ons  gevraagd welke problemen we hadden met het reisbureau en de opsomming begon: We  zijn  in  Chengdu  vertrokken  met  een  wagen  zonder licentie voor toeristentransport, de permits waren soms niet in orde zodat we regelmatig het kantoor in Chengdu moesten contacteren  om  die  in  regel  te  krijgen. De  chef van het overkoepelend orgaan van reisbureaus in Lhasa  tilde  zwaar aan het feit dat China Yak, of zoals zij in Lhasa heten China Holidays, het  logo  van  de  C.I.T.S. gebruiken  op  hun  website. Het  reisbureau  in   Lhasa  was  hem  zelfs onbekend. We  hebben  van  hen  wel vernomen, dat we geen woekerprijs hebben betaald voor  de  trip  en  dit  milderde ons ongenoegen. Als compensatie voor het geleden ongemak en voor het  niet  kunnen  bezoeken  van het Samye klooster stelden zij een schadevergoeding voor van Y 1.000(€ 100), bedrag  dat  de  agent  ons  voor  ons  vertrek  naar de luchthaven zou moeten betalen. Als  klap op de vuurpijl moest de jonge agent, hij  was amper twee maanden in Lhasa werkzaam, zich  tegenover  ons  en  in  het bijzijn van de ganse delegatie, verontschuldigen en vergiffenis  aan  ons  vragen voor de fouten en tekortkomingen van het reisbureau. Deze beide zaken zijn heel vernederend voor een Chinees.

          Wanneer  de  hele  rompslomp  achter  de  rug was, lieten we een zucht van verluchting, dankten  de  dame  achter  de  balie  en  vertrokken  naar  het  Snowland  restaurant  over  het Barkhorplein. Vorige  keren  was  het  eten  er  zeer lekker en verzorgd en waarom zouden we dan een andere locatie opzoeken. Bij terugkomst in het hotel vroegen we of de reisagent reeds een  bericht  had  achtergelaten. Het  bleek  zo niet te zijn en daarmee stonden we even ver als deze  middag. Iets  na 21u  werd  op de deur geklopt en meldde men ons het goede nieuws, dat we  toch  een  ochtendvlucht  konden  hebben. De vlucht die we nu aangeboden kregen zou om 11u vertrekken. Daardoor moesten we het hotel reeds verlaten om 8u. De chauffeur en de gids werden er ook van  verwittigd. Nu  kwam het er op aan snel te beginnen pakken, morgenvroeg restte daar nog weinig tijd voor.

We zijn vertrokken met zware bewolking en later zelfs lichte regen. Dit was een goede voorbereiding op de terugkeer in België. In Lhasa scheen de zon volop in de namiddag.  
          
Vrijdag 09/10 Lhasa - Chengdu

        Om  8u  stonden wij paraat en was de auto geladen voor vertrek naar de luchthaven. Het enige  waar  we nog op wachtten, was de reisagent met zijn Y 1.000(€ 100). Rond 8.15u kwam hij  er  eindelijk  door. Hij  had  het  geld  deze  morgen  nog uit de muur moeten halen. Waarschijnlijk  zit  de  firma  krap  bij  kas. Het  natellen  was zo gebeurd en we konden vertrekken, maar  niet  zonder  eerst  een  witte sjaal te moeten in ontvangst nemen van het hotelpersoneel als  afscheid. De  Tibetanen  zijn  toch  zo’n  heel  lieve  mensen. Zij  hebben  ons uitdrukkelijk gevraagd  om  a.u.b.  niet  uit  Tibet  weg  te  blijven, ze  hebben  de  toeristen zo brood nodig. Van een meisje achter de balie  ontvingen wij een soort talisman, die zij nog van haar moeder gekregen had en van de chauffeur een koperen penning als aandenken. Dit laatste zal thuis de meegebrachte gebedsmolen sieren. Als laatste afscheid schonk de chauffeur ons op de parking van de luchthaven ook nog een witte sjaal. De gids deed of zijn neus bloedde.

          Bij  het  inchecken maakten de baliebedienden weer eens problemen over de rolstoel. Ik moest  kost  wat  kost  overstappen  in  een  aftands  exemplaar van de luchthaven en de mijne gewoon inchecken. Als  ik daaraan toegeef, rest er van mijn rolstoel misschien niet veel goeds meer. Ten  langen  laatste  en  na  een  over  en  weer  gepraat van 20 minuten, waren ze plots akkoord  en  konden  we naar de gate. Het werd nu wachten op het teken om in te stappen. Op  het  scherm  in  de  vertrekhal merkten  we onze vlucht niet, na een poos verscheen die toch op de tabel, we zouden met vertraging vertrekken. De reden hebben we later kunnen achterhalen. Het  toestel  kon  in  Chengdu  niet opstijgen door de dichte mist. Om 12.20u was het zover en  gaf  de  piloot  het  startsein, om  in  Chengdu  te landen om 14.05u. We konden de luchthaven  verlaten, na  het  ophalen  van  de  bagage, om 14.30u  en  we  waren  in het Wenjun Mansion Hotel om 15.10u.

          Na  intrek  in  het  hotel  en het deponeren van onze spullen op de kamer, charterden we een  taxi  om  ons  naar de Wenshu Tempel of de Tempel van de God der Wijsheid te voeren. De  taximeter  gaf  Y 12(€ 1,20) aan.. De  tempel  is  gelegen  op  nr. 15  van  de Wenshu Yuan Street  en  is  de  best bewaarde Boeddhistische tempel van Chengdu. Het is de thuishaven van de Boeddhistische Associatie in de provincie Sichuan en in Chengdu. Culturele relikwieën zijn de highlights van het Wenshu klooster. Sinds de Tang en Song dynastie zijn hier meer dan 500 schilderijen  en  kaligrafieën  opgeslagen. In  het  Sutra-Preservation  paviljoen  worden  veel vermaarde  handschriften, schilderijen en kunstwerken gerestaureerd. Een andere schat is het jade  Boeddhabeeld, door  Xing Lin  van  Myanmar  naar  China gebracht in 1922, een Boeddhistische  monnik  die  het  ganse traject te voet aflegde. In totaal staan er ongeveer driehonderd  Boeddhabeelden in  het  klooster  in  ijzer, brons, steen, hout en jade, sommige  zijn glorieus  geschilderd. Het  ganse complex is vrij groot en voor het merendeel vlak, op de toegangen  naar  de  verschillende tempels  na, waar  een  drietal  treden  en  een  hoge overstap een hindernis  vormen. De aanwezige monniken waren verre van vriendelijk en ook niet hulpvaardig. Er  wordt  een  toegang  van  Y 5(€ 0,50) p/p  gevraagd en dat geldt voor iedereen. Via de  tuinen  kom je  bij  het grote theehuis, waar regelmatige optredens van artiesten plaatsvinden. We  verlieten  het  complex  via  een  zijuitgang  en  daardoor  moesten  we  geen  treden meer passeren, deze  in- of  uitgang  is ook de enige mogelijkheid voor wagens om in het complex te komen.     

          Eens  buiten  het  domein  trachtten we een taxi te vinden om ons naar de alom bekende Jinli  Street  te  voeren. Zonder  de  hulp  van  een  vriendelijke  en behulpzame Chinese dame waren  we  er nooit in geslaagd, want hoeveel moeite we ook deden, stoppen deed geen enkele taxi. De  taximeter  liep  op  tot Y 16(€ 1,60) toen we bij deze gezellige straat aankwamen. Het was  niet  stikdonker  en  de  felgekleurde  lampionnetjes  waren  nog  niet allemaal ontstoken, maar naarmate we in de  straatjes verdwaalden, werden ze hoe langer hoe feeërieker. Je vindt er  winkels  en  stalletjes met allerhande ambachtelijke producten. Je zou er blijven rondlopen en  zelfs  verdwalen  in  de  wirwar  van  de  vele  smalle  straatjes. Aan restaurants is er geen  gebrek  en  op  een  bepaalde  plek staan eetstalletjes ingeplant, waar je meeneem voedsel kan kopen, zoals  bij  ons een frituur. Zelfs wanneer je geen honger hebt, nodigen die vele  eetstalletjes  uit  tot  een  proefje, wat  we  ook  deden  en  er  zijn  zelfs  enkele  tafels voorzien om je gekochte maaltijd en drankje  op je gemak te consumeren. Wat ons hier vooral opviel was, dat er  geen  afval  of  etensresten  tegen  de  grond  lag. Alle resten worden netjes in de daarvoor voorziene  vuilnisbakken  gedeponeerd. De Chinezen gaan stilletjes aan de goede weg aan het op. We  verlieten  deze  gezellige  buurt  met  spijt  in  het  hart, maar  schone liedjes duren nu eenmaal  niet  lang. Aan  de ingang van Jinli Street hielden  we  een taxi staande om ons naar het  hotel  te  voeren, de  taximeter  kwam  op Y 10(€ 1) te  staan. We maakten de bagage voor morgen klaar en doken onder het dekbed.

De  rit  vanuit  Lhasa  naar  de luchthaven ging door onder een staalblauwe hemel en met een stralende  zon. In  Chengdu  was  het  nog  maar  eens  overtrokken  en  zelfs mistig of was het smog, maar dat is daar heel normaal.

Zaterdag 10/10 Chengdu - Amsterdam - Brussel

          Omstreeks 9u  werden  we  door  een ingehuurde chauffeur van China Yak aan het hotel opgehaald, om  ons  naar  de  luchthaven  van  Chengdu  te brengen, waar we reeds om 9.40u aankwamen. Het  inchecken  ging vlot, maar we kregen voor de lange vlucht weer eens niet de gewenste plaats toegewezen. Het waren weer eens zitjes tussen de vele anderen en dan lukt bij mij  opstaan  niet. Ik maak er mij nu al niet meer druk over. Het personeel in het toestel regelt het  meestal  op  een  goede manier. Als rolstoelgebruiker ga je meestal als eerste in het vliegtuig, zeker bij Europese maatschappijen, behalve misschien bij Iberia die altijd moeilijk doen. Het  was  nu niet anders. Marie-Claire is als allereerste poolshoogte gaan nemen van wat kon of niet en één van de hostessen vroeg om even te wachten om plaats te nemen. Zij dacht dat ze voor  ons  wel iets zou kunnen regelen. Wanneer zoiets tegen ons gezegd wordt, weten wij wat er  bedoeld  wordt. De  regeling  was  vlug  getroffen, we  kregen   een   plaats  toegewezen  in business class. Hier  zaten  we  heel comfortabel en bij eventueel toilet bezoek werd ik met een smal  rolstoeltje vervoerd. Dit is de uitstekende service van KLM en ik kan eenieder aanraden met  deze  maatschappij te vliegen als de mogelijkheid zich voordoet en de prijs niet te veel de pan  uitswingt. We  zaten  er  heel rustig, want in het compartiment van 16 zitjes waren wij de  enige  passagiers. De  service  van  business werd ons niet aangeboden, maar je kan niet alles willen. De  purser  en  één  van  de piloten  zijn zelfs nog een babbeltje komen slaan tijdens de vlucht. Onderweg konden wij, in liggende positie, een degelijk en deugddoend dutje doen, wat  een   zaligheid. We   vertrokken   in Chengdu  met een vertraging van een kwartier om 11.50u, maar waren in Amsterdam om 16.30u net 5 minuten voor het voorziene uur.

          De  transfer  op  Schiphol  verliep  vlot, zoals  we het van de Nederlanders gewoon zijn. Mijn plek op rij 6 was ook gewoon tussen de anderen, maar voor zo’n korte vlucht is dat geen probleem. Marie-Claire  kwam  bij  het  instappen  tot  de vaststelling dat op de eerste rij twee plaatsen  vrij  bleven, maar  die  waren voor andere personen voorzien. De purser aan boord, hij  kon geen letter Nederlands, dacht dat KLM van hem zelf was en stond erop dat we op rij 6  plaatsnamen. Om 17.40u  gingen  we  de  lucht  in  en  om  18u  landden  we  veilig  en  wel in Brussel  Nationaal  na een min of meer geslaagde trip in China en Tibet, waarop we heel veel problemen kenden en  moesten oplossen. Na het ophalen van de bagage, ze was er, konden we  met  een  assistent  naar  de  aankomsthal. Daar  stond  onze  chauffeur ons op te wachten. Er werd vlug ingeladen en we konden naar huis.

We  zegden  de grijze lucht van Chengdu vaarwel, om later op de dag in Amsterdam te landen met druilerig weer. In Brussel was het grijs maar droog.          

                            Oost west, thuis best

Slotconclusie

De  overland  route  is  een  echte  aanrader voor wie nog een stukje authentiek Tibet wil zien. Tibet is momenteel geen te gemakkelijke bestemming. Je gaat van checkpoint naar checkpoint zonder  op  voorhand  te  weten  wat  je kan bezoeken of niet, zelfs met de nodige permits in de hand. Ondanks dit alles blijft het de moeite dit uitzonderlijk landschappelijke en mystieke land te  bezoeken. De uiterst vriendelijke Tibetanen smeken ons om niet uit hun land weg te blijven. Zij hebben onze steun broodnodig.

Hoe goed vond je dit reisverslag?: 
Gemiddeld: 4.7 (3 stemmen)